|
Ιάκωβος Βασιλικός Ηρακλείδης
Μαρκέτιος
(1523 – 8 Νοεμβρίου 1563)
Παριστάνοντας τους προτεστάντες, αυτός και ο Διασσωρηνός προσπάθησαν ανεπιτυχώς να στρέψουν τους στρατούς των λουθηρανών κατά των Ενετών και Τούρκων και τελικά, το 1557 εγκαταστάθηκε στο Βίλνιους, όπου έθεσε τις πολεμικές του ικανότητες στην υπηρεσία του βασιλιά της Πολωνίας και δούκα της Λιθουανίας, Σιγισμούνδου του Β κατά των ορθόδοξων Ρώσων. ΗΓΕΜΩΝ ΜΟΛΔΑΒΙΑΣ Οι σπουδαίες προσωπικότητες της εποχής του, όπως ο Μελάγχθων, ο Γιόχαν Σόμμερ, κ.ά. που τον γνώρισαν, εξήραν την στρατιωτική του ικανότητα, την ανδρεία του, την εντυπωσιακή του εμφάνιση, την αγχίνοια και τις πολλές άλλες αρετές του. Όταν αργότερα, το καλοκαίρι του 1558, οι Λιθουανοί προτεστάντες τον υποψιάστηκαν για κρυπτο-εθνισμό, έφυγε για την Μολδαβία (όπου προσπάθησε να τον δολοφονήσει ο ηγεμόνας της Λαπουσνεάνου), την Τρανσυλβανία (όπου επίσης τον εντόπισαν οι δολοφόνοι του Λαπουσνεάνου) και τελικά βρήκε καταφύγιο στο Καζμάροκ της σημερινής Σλοβακίας, στο φέουδο του φίλου του Ολμπραχτ Γουάσκι (Αλβέρτου Λάσκη), με τον οποίο, επικεφαλής 1.600 μισθοφόρων επιχείρησαν τον Νοέμβριο του 1560 μία ανεπιτυχή εκστρατεία για κατάληψη της Μολδαβίας και στέψη του Βασιλικού ως ηγεμόνα της. Με οικονομική βοήθεια από τον αρχιδούκα της Αυστρίας Φερδινάνδο τον Α, συγκέντρωσε μυστικά το επόμενο καλοκαίρι νέο στρατό, και αφού ανακοίνωσε σε όλες τις γύρω χώρες πως τάχα είχε πεθάνει (σκηνοθέτησε μάλιστα και μία μεγαλειώδη κηδεία του στο Κεζμάροκ), τελικά τον Νοέμβριο του 1561 εισέβαλε αιφνιδιαστικά στην Μολδαβία, συνέτριψε τον στρατό του Λαπουσνεάνου (σκοτώνοντας 3.000 στρατιώτες του και παίρνοντας αιχμαλώτους όλους τους εκατοντάδες Τούρκους γενίτσαρους που τον στήριζαν), κυρίευσε την χώρα και μάλιστα ζήτησε υποτέλεια από τον Σιγισμούνδο. ΕΘΝΙΚΟ ΟΡΑΜΑ ΚΑΙ ΜΑΡΤΥΡΙΚΟ ΤΕΛΟΣ Αφού πρώτα μετέτρεψε την πρωτεύουσα της ηγεμονίας του Σουτσεάβα σε κέντρο ελληνικών και ανθρωπιστικών σπουδών και επίσης ίδρυσε Πανεπιστήμιο στο Κοτνάρ με πλουσιότατη βιβλιοθήκη, άρχισε να οργανώνει την απελευθέρωση της Ελλάδος από τους Οθωμανούς και Ενετούς, συνεργαζόμενος με τον Διασσωρηνό που είχε αναλάβει την απελευθέρωση της Κύπρου από τους Ενετούς. Όταν όμως δήμευσε τον πλούτο της ορθόδοξης Εκκλησίας για να κόψει νόμισμα και να χρηματοδοτήσει την εκστρατεία, οι ρασοφόροι εξήγειραν εναντίον του τους θρησκόληπτους βογιάρους, που τον πολιόρκησαν μαζί με μόνον 600 Ούγγρους μισθοφόρους του τον Αύγουστο του 1563 στην Σουτσεάβα. Μετά από πολιορκία 3 μηνών, ο 40χρονος Βασιλικός έπεσε στα χέρια των εχθρών του έπειτα από προδοσία ενός Τούρκου Σαντζάκμπεη που του είχε εγγυηθεί ελεύθερη αναχώρηση και αποκεφαλίστηκε από τον ίδιο τον αρχηγό των ορθόδοξων βογιάρων Στέφαν Τόμσα που τον απεκάλεσε «τύραννο» και «περιφρονητή του Θεού και όλων των θρησκειών». Προηγουμένως υπέστη λυντσάρισμα και άγριο ξυλοκόπημα με ρόπαλα, την ίδια μοίρα είχε δε και ο σύντροφός του Ι. Προυτίντζης. Τα δέρματα των κεφαλιών τους τα γέμισαν με άχυρα και τα έστειλαν στην Κωνσταντινούπολη, δώρο στον Σουλτάνο. Την σύζυγό του την έκλεισαν σε μοναστήρι, του υιού του Δημητρίου του έκοψαν την μύτη και έπνιξαν στην κούνια της την μικρή θυγατέρα του. Οι ορθόδοξοι Μολδαβοί χρονογράφοι σπίλωσαν βεβαίως και την μνήμη του, περιγράψαντες την αρχή του ως «τυραννική» («και έγεινεν ανήμερος τύραννος απάνω εις εκείνους οπού εχωρίζοντο από τας γυναίκας των και έπερνον άλλας... και δια ταύτα, και δια την πίστην την ορθόδοξον, οπού δεν την βαστούσεν, ότι εις την εκκλησίαν σπανίως ήρχετο, τον εμίσησαν») και βεβαίως η Εκκλησία φρόντισε να διαλύσει αμέσως τα σχολεία κλασικής παιδείας και το Πανεπιστήμιο που είχε ιδρύσει. ΤΑ ΜΕΤΑ ΘΑΝΑΤΟΝ Στον ανθελληνικό Κώδικα των Μ. και Ν. Κωστήν, τον οποίο μετέφρασε το 1729 από τα μολδαβικά στο «χειρόγραφο της Άνδρου» ο Αλέξανδρος Αμηράς ο Σμυρναίος, ο Ιάκωβος Βασιλικός Ηρακλείδης Μαρκέτιος εμφανίζεται τάχα ως απατεώνας πρώην δούλος, που σφετερίστηκε τον τίτλο του πεθαμένου αφέντη του και, βεβαίως, ως ιερόσυλος Έλληνας: «ότι και αυτό το ιδίωμα έχουσιν οι Γραικοί φυσικόν, τουτέστι να λέγωνται από γένος μεγάλον οπού μερικοί όχι μόνον λέγουσι πως είναι από γένος βασιλικόν, αλλά και εκ του γένους του ήρωος Ηρακλέους και Αχιλλέως όπου ήτον εις τον καιρόν των Ελλήνων περίφημον και δεν εντρέπονται να λέγωσι ψεύματα» και «αμή ευθύς τον εμίσησεν ο τόπος, βλέποντας πώς χαλά τα σκεύη των εκκλησιών, όπου οι άλλοι αυθένται έκαμαν και αφιέρωσαν τώ Θεώ. Βλέπε την κακίαν των Γραικών, και κρίνε όλους έτζι. Αλοί εις τον τόπον όπού θα πατήσουν ποδάρι Γραικοί». Βλάσης Γ. Ρασσιάς, Νοέμβριος 2010 (1) Ιάκωβος Διασσωρηνός ή Διασωρίνος (περ. 1520 - 1562). Γεννήθηκε στην Κρήτη και μυήθηκε στην «Ολύμπια Αδελφότητα» το έτος 1541 στην ενετοκρατούμενη Χίο από τον Ζακυνθηνό λόγιο Μιχαήλ Ερμόδωρο Λήσταρχο, μαζί με τον εξάδελφό του (ή θείο του κατά τον Σάθα) Ιάκωβο Βασιλικό Ηρακλείδη Μαρκέτιο, τον οποίο ακολούθησε ως «στρατιότο» ανά την Ευρώπη. Στις περιπλανήσεις του ασχολήθηκε ακατάπαυστα με τα ελληνικά γράμματα, παρήγαμε μάλιστα ακόμα και ψευδεπίγραφο έργο του Δράκοντος Στρατονικέως (περ. 170 – 90 π.α.χ.χ.), το «Περί μέτρων ποιητών» («Liber de metris poeticis»). Γύρω στο 1556, παριστάνοντας τους προτεστάντες, αυτός και ο Βασιλικός προσπάθησαν ανεπιτυχώς να στρέψουν τους στρατούς των λουθηρανών κατά των Ενετών και Τούρκων και, τελικά, μετά την κατάληψη της ηγεμονίας της Μολδαβίας από τον Βασιλικό στα τέλη του 1561, συνεργάστηκε με τον εξάδελφό του στο δυστυχώς ανεπιτυχές και για τους δύο μυστικό σχέδιο για την απελευθέρωση της Ελλάδος. Ανέλαβε το 1562 σε συνεργασία με τις μυστικές αδελφότητες των «στρατιότι» να υποκινήσει αντι-ενετική εξέγερση στην Κύπρο και να καταλάβει τον θρόνο του νησιού και εργάστηκε επί μήνες για να την οργανώσει. Στο διάστημα των προετοιμασιών, ίδρυσε δικό του και δωρεάν σχολείο στην Λευκωσία για τους νεαρούς όλων των κοινωνικών τάξεων και προσπάθησε, στα πλαίσια του εφικτού, να τους εμφυτεύσει εθνική συνείδηση. Στην εξέγερση θα συμμετείχαν οι περίπου 2.000 Έλληνες «στρατιότι» που υπηρετούσαν στην Κύπρο. Το σχέδιο όμως προδόθηκε και οι Ενετοί τον συνέλαβαν, τον βασάνισαν άγρια για να μαρτυρήσει τους συνεργάτες του, τον θανάτωσαν στην Πάφο με στραγγαλισμό και τον κρέμασαν ανάποδα από το ένα πόδι σε δημόσια θέα για παραδειγματισμό. Την ίδια μοίρα είχε και ο αρχηγός των Ελλήνων «στρατιότι» Μεγαδούκας. ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΕ: ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ ΓΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΨΥΧΕΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΣ ΓΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΨΥΧΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ "ΑΝΟΙΧΤΗ ΠΟΛΗ" ΚΕΙΜΕΝΑ, ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ, ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ "ΑΝΟΙΧΤΗ ΠΟΛΗ" (1980 - 1993)
|
