Νοέμβριος 1986, «Ανοιχτή Πόλη» Τεύχος 8 

1.  
Η κοινωνία του θεάματος εκτελεί ταλάντωση μεταξύ δύο ακραίων σημείων. Το ένα είναι ο φανταχτερός κόσμος των διαφημίσεων, των βίντεο-κλιπς, των χρυσοποίκιλτων gadgets. Το άλλο είναι τα –σε αρκούντως τυμπανιαία κατάσταση– παιδιά των υψιπέδων της Αιθιοπίας, οι σφαγμένοι των στρατοπέδων Σάμπρα και Σατίλα, τα χαρακωμένα χέρια του ενεσάκια.  

Συγκρινόμενα με το μεγαλείο των χολλυγουντιανών υπερπαραγωγών και την φρίκη που προξενεί το θέαμα των γεμάτων εγκαύματα ηφαιστειοπαθών «αραπάδων» του Καμερούν, ΟΛΑ όσα ανήκουν στον χώρο της καθημερινής ζωής εμφανίζονται σαν ανούσιες και ανόσιες μετριότητες.  
Από την μια μεριά, λοιπόν, το θέαμα της ευτυχίας μας κάνει να αισθανόμαστε άθλια που δεν έχουμε, ακόμα, μετατραπεί σε χρωματιστές φιγούρες του σελλοφάν ενώ, από την άλλη, το θέαμα της αθλιότητας μας κάνει να αισθανόμαστε ευτυχισμένα που δεν ζούμε στην Βασσόρα, την Μποπάλ ή την νεφελώδη πραγματικότητα της «άσπρης».  

Το θέαμα της ευτυχίας και το θέαμα της αθλιότητας επιβάλλουν την απολυτότητα της ταυτόχρονης παρουσίας τους, την στιγμή που η εξουσία θα επιθυμούσε να προπαγανδίζει τον τελικό θρίαμβο, την τελική επικράτηση του πρώτου. Γεγονός που, οφθαλμοφανώς, είναι ανίκανη όχι να πετύχει, αλλά ούτε καν να ευχηθεί.  

Η εξουσία διατυμπανίζει την ανικανότητά της να επιλύσει έστω και το παραμικρότερο πρόβλημα. Ο κλαυθμηρισμός είναι ο μόνος λόγος που μπορεί να αρθρώσει η εξουσία και οι συν αυτή λακέδες (διανοούμενοι, δημοσιογράφοι, επιστήμονες και οι κάθε καρυδιάς ειδικοί).  

Για το θέαμα της ευτυχίας, το θέαμα της αθλιότητας και τις μόδες που αντλούν την «γοητεία» τους απ' αυτά δεν υπάρχει, δεν μπορεί να υπάρξει, μέσος όρος. Η ταυτόχρονη παρουσία τους επιβάλλει την απελπισία, την ανημπόρια, την παραίτηση. Η μέθοδος «από τον φούρνο στην κατάψυξη» αποσαθρώνει και τα ισχυρότερα μέταλλα. Στο σύμπαν της καθημερινής ζωής, η ίδια μέθοδος έχει ανυπολόγιστα καταστροφικές συνέπειες. Η κοινωνία πηγαίνει πάνω-κάτω και οι άνθρωποι αισθάνονται υποχρεωμένοι να την ακολουθούν στα ανεβοκατεβάσματά της.  
Απέναντι στην απόγνωση της επιβίωσης υψώνονται, για αμυντικούς λόγους, κάστρα στην άμμο. Από εκεί ως την αναζήτηση «ζωηρών συγκινήσεων» και «έντονων παθών» είναι μόνον δυο βήματα. Και ένας δρόμος χωρίς επιστροφή.  

2.  

Ένας εφιάλτης στοιχειώνει τον ύπνο δικαίου των ανθρώπων αυτού του πλανήτη: η αδυναμία πραγματοποίησης των επιθυμιών τους.  

Τα ερωτήματα: είμαι ευχαριστημένος με τον εαυτό μου; Πώς αισθάνομαι; Πώς είναι η ζωή μου; Πραγματοποιώ αυτά που θέλω; Γιατί όχι; Τι με εμποδίζει να το καταφέρω; εξοβελίζονται από το σύμπαν της καθημερινής ζωής για να μεταμορφωθούν σε σολιψιστικά παραληρήματα τις μικρές ώρες της νύχτας ή τις ώρες του άγριου πρωινού ξυπνήματος. Όταν οι Midnight Fuckers ξυπνάνε Strangers in a Strange Land και οι προλετάριοι ξεκινάνε για το μεροκάματο της στέρησης. Πού οδηγεί αυτή η σιωπηλή, η ανέκφραστη, απελπισία; Γιατί οι άνθρωποι οδηγούνται σ' αυτήν την απελπισία;  

Αν η αρνητική σκέψη, είναι το αποκορύφωμα της διανοητικής δραστηριότητας τότε, η απουσία νοητικών οργασμών στην εποχή μας είναι κάτι παραπάνω από ολοφάνερη. Γιατί οι άνθρωποι εναποθέτουν την διαμόρφωση της σκέψης τους στις ιδεολογίες της εποχής; Γιατί δεν σκέφτονται για δικό τους λογαριασμό; Γιατί αδυνατούν να οικοδομήσουν μια επαναστατική προσωπική θεωρία, μια θεωρία της πρακτικής, μια θεωρία του πώς να πραγματοποιήσουν τις επιθυμίες τους;  
Οι προσπάθειες που έγιναν για να απαντηθούν τα παραπάνω ερωτήματα ανήκουν, σίγουρα, στις αξιολογότερες στιγμές του επαναστατικού εγχειρήματος της εποχής μας [ 1 ].  

3.  

Τι γίνεται, όμως, με τον χρόνο; «Χρόνος; Είσαι σίγουρος ότι υπάρχει αυτό το πράγμα;» ακούω έναν φίλο να ρωτάει και μας βλέπω να σκάμε στα γέλια.  

Τι είναι ο χρόνος; Μη μπας και είναι η τέταρτη διάσταση των «σοφών» επιστημόνων; Μη μπας και είναι «αυτό» που μετράνε τα καλοκουρδισμένα ελβετικά ρολόγια; Μη μπας και είναι ο «πανταχού παρών και τα πάντα πληρών», «και άνευ αυτού ουδέν», λατρεμένος σαν θεός;  

Οι ιδεολόγοι της ύλης-ενέργειας (=υλιστές) ισχυρίζονται ότι η ύλη διαθέτει μία sui generis δυνατότητα να μεταβάλλεται. Μπορεί, όμως, η ύλη να πετύχει έστω και την πιο απειροελάχιστη μεταβολή από μόνη της; (Θεωρώ την ενέργεια και την ύλη σαν τις διαφορετικές όψεις του ίδιου νομίσματος, σύμφωνα με τον χοντροκομμένα σωστό τύπο του Αϊνστάιν: Ε=m.c2).  

Ο Γκαμπέλ ισχυρίζεται ότι ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά της «σχιζοφρένειας» είναι η στρεβλωμένη αντίληψη του χώρου και του χρόνου που διαθέτουν οι «ασθενείς».  

Οι άνθρωποι προσπαθούν να εγκαταλείψουν τον σκουπιδότοπο του παρελθόντος τους «τρέχοντας» να συναντήσουν το μέλλον. Θυμίζουν την αλεπού που έφαγε, μες στην πείνα της, όλες τις καρπουζόφλουδες πείθοντας τον εαυτό της ότι δεν τις είχε κατουρήσει. Από την μια μεριά, λοιπόν, οι άνθρωποι νοιώθουν την ανάγκη να έρθουν σε ρήξη με την αθλιότητα του παρελθόντος. Από την άλλη, όμως, είναι υποχρεωμένοι να καταφεύγουν σ' αυτό, σαν την αλεπού, για να αντλήσουν εκείνες τις «θεσπέσια όμορφες στιγμές» (γιατί όχι βδομάδες ή μήνες ή χρόνια;) που θα τους βοηθήσουν να «αντιμετωπίσουν καλύτερα» την αθλιότητα του παρόντος και ενός μέλλοντος που προδιαγράφεται εξίσου κενό.  

Η αναγκαστική ψευτο-άρνηση και η άκριτη υμνολογία του παρελθόντος, που συμβαίνουν ταυτόχρονα, ανάγονται στις μεθόδους «φούρνου-κατάψυξης» για τις οποίες φλυάρησα στην αρχή.  

4.  

Μια φορά και έναν καιρό, συνέβη η Μεγάλη Έκρηξη. Το Big Bang των αστρονόμων. Το κοσμικό αυγό έσκασε και η δύναμη που ονομάζεται χρόνος άρχισε την δράση της πάνω στο σύμπαν. Όταν οι άνθρωποι εμφανίστηκαν στην γη βρέθηκαν εγκλωβισμένοι σε ένα και μοναδικό «αυλάκι» του χρόνου. «Το να είναι κανείς παγιδευμένος σε ένα αυλάκι του χρόνου συνεπάγεται ότι βλέπει τις εικόνες αυτού του αυλακιού μόνο καθώς απομακρύνονται». Στις ταχύτητες της καθημερινής εμπειρίας ο χρόνος έχει μία κατεύθυνση: από το παρελθόν προς το μέλλον.  

Το μόνο που απέμενε στους καθηλωμένους από την μαγευτική δύναμη του χρόνου ανθρώπους ήταν να καταγράφουν τα όσα είχαν υπάρξει μέχρι τότε στο δικό τους αυλάκι.  

Οι άνθρωποι οργανώθηκαν σε κοινωνίες για να αντισταθούν με επιτυχία στις δυνάμεις της φύσης, στις δυνάμεις της ζωής τους. Η καταγραφή των περασμένων μεταμορφώθηκε σε τέχνη καιαργότερα σε επιστήμη. Η ρευστότητα των μύθων έδωσε την θέση της στην «επιστημονική ακρίβεια» της ιστορίας. Ο αγώνας ενάντια στην φυσική αλλοτρίωση οδήγησε στην κοινωνική αλλοτρίωση και στον αγώνα ενάντιά της [ 2 ].  

Για να αντισταθούν στην δράση του χρόνου, οι κοινωνίες αρνήθηκαν την ύπαρξή του. Η εξουσία για να παρατείνει την κυριαρχία της, δηλαδή την συνέχειά της μέσα στον χρόνο, αρνήθηκε την αλλαγή, δηλαδή την ίδια την δράση του χρόνου. Οι κοινωνίες μη θέλοντας να καταλήξουν πουθενά αλλού εκτός από τον εαυτό τους, «δεν έχουν συνείδηση παρά μόνο ενός αιώνιου παρόντος».  

5.  

Ο άνθρωπος, όμως, είναι το μοναδικό από τα οργανικά και ανόργανα όντα που έχει συνείδηση του χρόνου. των καταστάσεων παρόν, παρελθόν, μέλλον. Που αντιλαμβάνεται τον χρόνο. Που «... είναι ταυτόσημος με τον χρόνο». Ο ανθρώπινος εγκέφαλος έχει όλη την γνώση του χρόνου.  
Ο άνθρωπος βρίσκεται, έτσι, ανάμεσα στα πυρά ενός, θεσμοποιημένου κοινωνικά, «αιώνιου παρόντος» και «ενός χρόνου που για να τον ζήσει πραγματικά πρέπει τώρα να τον συνειδητοποιήσει». Η εξουσία ιδιοποιείται τον χρόνο των υποτακτικών της προσφέροντάς τους, σαν αντάλλαγμα, μια ψευδεπίγραφη ασφάλεια. Η φύση τους προσφέρει το κάλλος αλλά και τον τρόμο της συμπόρευσής τους με τον χρόνο.  
Η ένδεια, η εξάρτηση, ο φόβος, η αβεβαιότητα για το αύριο, χίλια δυο κενά από ουσιαστικότερες ανάγκες, που δεν κατάφερε να αντιμετωπίσει η κοινωνική οργάνωση των ανθρώπων, πνίγουν σήμερα την ομορφιά και το φωτεινό χαμόγελο του κόσμου γύρω μας.  

Ερχόμενοι σε αντίθεση με την κοινωνική παγερότητα που έχει επιβληθεί γύρω τους, οι άνθρωποι είναι υποχρεωμένοι να αμυνθούν, και ταυτόχρονα να προσαρμοστούν στην κυρίαρχη τάξη πραγμάτων. Στην κοινωνική παγωμάρα που βασιλεύει γύρω τους αντιτάσσουν την δική τους εσωτερική παγωμάρα. Αυτό το πάγωμα είναι γνωστό σαν χαρακτήρας – «άθλια άμυνα του κόσμου απέναντι στην ίδια του την αθλιότητα».  

«Ο χαρακτήρας δεν είναι ένα απλό νοσηρό καρκίνωμα, που θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί ξεχωριστά, είναι ταυτόχρονα ένα ατομικό φάρμακο μέσα σε μια κοινωνία συνολικά άρρωστη, φάρμακο που επιτρέπει στον καθένα να υποφέρει το κακό επιδεινώνοντάς το. Οι άνθρωποι είναι κατά ένα πολύ μεγάλο ποσοστό συνένοχοι του θεάματος που βασιλεύει. Ο χαρακτήρας είναι η μορφή αυτής της συνενοχής.»  

6.  

Στην «άθλια αν και, εν δυνάμει, θαυμάσια εποχή μας», «το παρόν δεν είναι η στιγμή, αλλά, η διάρκεια του διαλόγου, ο χρόνος της επικοινωνίας που μεσολαβεί ανάμεσα στην ερώτηση και την απάντηση». Λοιπόν; Ποιος τολμά σήμερα να θέσει ερωτήματα, εκτός, ίσως, από τα παιδιά; Μέσα στον θετικιστικό ωκεανό που μας περιβάλλει τα πάντα εμφανίζονται σαν: «Έτσι είναι! Εγώ; Γιατί να αλλάξω; Γιατί δεν αλλάζουν οι άλλοι;»  

Απέναντι στον οχετό αυτονόητων που έχουν σωρεύσει γύρω μας κάτι χιλιάδες χρόνια καταναγκασμών, τι έχουμε να αντιπαραθέσουμε σήμερα; Μα είναι απλό! Το παλιό, αλλά, πάντα επίκαιρο επαναστατικό εγχείρημα. Ελάτε! Μην τσινάτε! Όταν ζητάτε επικοινωνία μέσα σε μια κοινωνία που σας αφαιρεί το δικαίωμα να είστε κοινωνοί τι νομίζετε πώς κάνετε; Όταν διαμαρτύρεστε –κλαψουρίζετε– για την ανυπαρξία ανθρώπινων σχέσεων (την μόνη υπαρκτή σχέση, σήμερα), για την κενότητα της εποχής μας, για την πεζότητα του έρωτα, τι νομίζετε πώς κάνετε;  

Απλά, αρχίζετε να αποκτάτε επίγνωση της μιζέριας σας. Συνδυάστε την με την γνώση του ξεπεράσματος αυτής της μιζέριας και μισό βήμα πιο πέρα σας περιμένει η «ουτοπία της επανάστασης». Απ' όπου, ως γνωστόν, δεν γύρισε κανείς μέχρι σήμερα. Αυτό λέει πολλά...  

Η επικοινωνία, ο πλούτος των ανθρώπινων σχέσεων, η αυθεντική αγάπη υπάρχουν σαν όψεις της επανάστασης ή δεν είναι τίποτα. Η φτώχεια της καθημερινής ζωής δεν οφείλεται στην επίδραση των άστρων ούτε αποτελεί ιστορική αναγκαιότητα. Είναι η ίδια η ύπαρξη αυτής της κοινωνίας που παράγει αυτή την φτώχεια. ΄Η εμείς ή αυτή. Διαλέξτε.  

7.  

Αυτά παθαίνει όποιος είναι φλύαρος. Λέει, λέει, λέει, και στο τέλος περνάει ο χρόνος ή δεν του φτάνει ο χώρος. Στην προκειμένη περίπτωση συμβαίνουν και τα δύο. Ο επί των τεχνικών ζητημάτων αρμόδιος του περιοδικού κάτι φωνάζει για φιλμς. Ο επί των γραφίστικων, και κυρίως η φράξια του, θέλουν να περιορίσουν την «φλυαρία» σε χώρο τόσο, όσο καταλαμβάνει ένα γραμματόσημο. Ο επί των δημοσίων σχέσεων απειλεί με αποχώρηση αν δεν συμπέσει η κυκλοφορία του τεύχους με την πανσέληνο. «Δεν θα γίνετε ποτέ σας επαγγελματίες! Ερασιτέχνες! ε, ερασιτέχνες!» λέει και φυσάει τον καπνό της πίπας του μες στο πρόσωπό μου. Άντε να μιλήσεις...  

Και γιατί όλα αυτά; Γιατί δεν μπορώ να μιλήσω για τον έρωτα, αν δεν μιλήσω πρώτα για την κοινωνία στην οποία ζούμε, για τον χρόνο, τον χαρακτήρα, την αλλοτρίωση, την επικοινωνία, την ιδεολογία, την εξουσία, και… και… και… Γιατί είμαι αντίθετος σε όλους όσους προωθούν ή (και) συμμετέχουν στην μπουρδελοποίηση της σεξουαλικής μας ζωής. «Ψεκάστε, σκουπίστε, τελειώσατε!» «Σπίτι σκέφτεται η Εσκιμό». Τι ψάχνετε να βρείτε; «Διαλέγουμε πριν από σας, για σας». Όπως πάμε, σε λίγα χρόνια θα το «κάνουν» αυτοί για μας. ΄Η θα «το κάνουμε» δι' αντιπροσώπων. Αποθέωση της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας.  

Αν θέλετε και, κυρίως, αν έχετε κάτι να πείτε στείλτε μας τις απόψεις σας για τον έρωτα και τα «παράγωγά» του. Λόγω των γνωστών χωρο-χρονικών προβλημάτων αδυνατώ να μιλήσω για το ζήτημα με τον τρόπο που του πρέπει, γι' αυτό παραθέτω, απλώς, μερικά αποσπάσματα από τις σημειώσεις που είχα κρατήσει και –ίσως– επανέλθω.  

8.  

Παγωμένα άτομα είναι αυτά που περιόρισαν στο ελάχιστο τον ιστορικό τους ρόλο, και διατήρησαν σε μια σταθερή ισορροπία, την αντίθεσή τους απέναντι στο κοινωνικό περιβάλλον και τις κοινωνικές τους αντιθέσεις. Σε καθένα απ' αυτά τα άτομα, μια οριστική δόμηση απέκλεισε την αλλαγή. Αυτά τα άτομα για να συνεχίσουν να επιβιώνουν πρέπει να παραμείνουν ίδια.  
Αυτό που αγαπάμε στους άλλους δεν είναι το κορμί τους, αλλά ό,τι κάνει το κορμί τους ζωντανό. Και η ζωντάνια δεν είναι μια κάποια γεωγραφική κινητικότητα ούτε ένας αφηρημένος κοινωνικός (ή προσωπικός) τσαμπουκάς που βαφτίζεται σαν εξέγερση.  

Το βόλεμα ορίζεται σαν η προσαρμογή σε μια κατάσταση που την διαλέγεις, αλλά που αδυνατείς να επέμβεις πάνω της, να της δώσεις καινούργιο περιεχόμενο κλπ. Με αποτέλεσμα να αυτονομηθεί από σένα, να κυριαρχήσει πλήρως πάνω σου.  
Τα παγωμένα άτομα απαιτούν να τους δοθεί αυτό ακριβώς που τα ίδια είναι ανίκανα να νοιώσουν. Ανίκανα να χαρίσουν.  
Το απελπισμένο ψάξιμο του οργασμού δεν καταλήγει παρά στον οργασμό της απελπισίας. Η ζωή είναι φευγάτη και όσο περισσότερο την κυνηγάς τόσο ξεμακραίνει. Οι νόμοι του καταναλωτισμού, βλέπετε. Μπορείτε να ζήσετε λίγο απ' όλα, αλλά δεν μπορείτε να ζήσετε τα πάντα. Τι κρίμα!  

Η συλλογή εμπειριών δεν είναι παρά η θέληση για ζωή που βρυκολάκιασε, και που καταντάει το άτομο θεατή των ίδιων του των πράξεων. Χρονικογράφο μιας ζωής που την έζησε δι' αντιπροσώπων [ 3 ].  

Οι καουμπόυδες έχουν επιβάλλει την παρουσία τους. Σκότωσε πριν σε σκοτώσουν. Καθόρισε πριν σε καθορίσουν. Φύγε πριν φύγουν. Τα κρεβάτια έχουν μεταμορφωθεί σε πεδία μάχης και σε νεκροταφεία.  

Όλοι όσοι ισχυρίζονται ότι βρήκαν στον έρωτα ένα πάθος, που είναι οφθαλμοφανές ότι δεν υπάρχει σε κανένα άλλο τομέα της διαχωρισμένης ζωής τους, δεν είναι απλά ψεύτες αλλά, και επικίνδυνοι εχθροί. Γιατί συγκαλύπτουν το βασικό αίσχος αυτής της κοινωνίας.  

Οι ανθρώπινες σχέσεις έχουν μεταμορφωθεί, σήμερα, σε Public Relatiοns.  

Ο αγώνας για την ενότητα της ατομικής ζωής, ο αγώνας για την ολοκλήρωση του εαυτού, ο αγώνας για την ελευθερία δεν καταλήγει απλά, αλλά ξεκινάει και πετυχαίνει στην πορεία του την κατάργηση κάθε διαχωρισμού που έχει επιβληθεί πάνω μας. Ένας «ιδιώτης» πολίτης, ένας «ιδιώτης» εραστής, ένας «ιδιώτης» εργαζόμενος έχει περάσει ήδη με το μέρος των εχθρών μας.  

Ο έρωτας, όταν βαδίζει χέρι-χέρι με το εμπόριο συμπεριφορών, την κοινωνική άνοδο, την οικονομική «ανεξαρτησία» τον κοινωνικό τσαμπουκά που επαιτεί ψίχουλα από τους εχθρούς μας, είναι απλά και μόνο γαμήσι, ξέσκισμα, χύσιμο. Δεν μας αφορά.  

Όσοι δεν αντέχουν τον εαυτό τους είναι επόμενο ότι δεν αντέχουν και οποιονδήποτε άλλο. Έτσι η άπελπις αναζήτηση της επικοινωνίας και της ανθρώπινης επαφής καταντά αναζήτηση της απελπισίας και απελπισία της αναζήτησης. Όσοι διαλέγουν τον δρόμο του θεάματος ας εισπράξουν στο ακέραιο το τίμημα της ανοησίας τους [ 4 ].  

Οι εραστές και οι ερωμένες που δεν ανυψώνονται στο επίπεδο των φίλων, των συντρόφων, των αδελφών, των ανθρώπων, δεν θα συναντάνε μπροστά τους παρά μόνο αντικείμενα. Ακόμα και στον καθρέφτη.  

9.  

Αν και διάφοροι «καλοθελητές» ισχυρίζονται ότι «υπάρχουν αρνητικοί λόγοι στην δημιουργία σχέσεων» γιατί τάχα «διαλέγουν την στάση τους μέσα στις σχέσεις και αυτό είναι κάτι που οι εχθροί της ευφυΐας δεν μπορούν να συγχωρήσουν», μην τους πιστεύετε. Τα χειμωνιάτικα βράδια είναι παγωμένα. Αν δεν μπορείτε να τα περάσετε μόνοι σας, περάστε τα με κάποιον άλλο. Οποιονδήποτε άλλο. Δεν έχει σημασία. Όπως είπε και ο κυνικός Διογένης, μετά την γνωστή μηχανή που του έστησε η εταίρα Λαΐδα:  
«Όταν σβήσει η λυχνία…»  
   
Μετά τιμής και εσαεί ημέτερος  

Χρήστος Μόρφος  
Πόλη των Αθηνών  
Νοέμβριος 1986  

ΣΗΜΕIΩΣΕIΣ:  

1. Το ένα τρίτο, περίπου, αυτού του τμήματος της «φλυαρίας» αποτελείται από αποσπάσματα του πονήματος: "Revolutionary Self-Theory, A Beginner's Manual", Spectacular Times, Lοndοn 1985. Από 'δώ και κάτω, τα εντός εισαγωγικών αποσπάσματα ανήκουν στους Ντεμπόρ, Βουαγιέ, Βανεγκέμ, Μπλοκ, Καστανέντα και ποιος ξέρει σε ποιους άλλους.  

2. Τεράστιες ποσότητες χαρτιού και μελάνης ξοδεύτηκαν τις τελευταίες δεκαετίες για να αποσαφηνιστεί η έννοια της λέξης αλλοτρίωση. Οι Χόπι χρησιμοποιούν μια ανάλογη λέξη: Kοyaanisqatsi, που σημαίνει ταυτόχρονα: 1. τρελή ζωή 2. ζωή χωρίς ισορροπία, 3. ζωή σε αναστάτωση, 4. ζωή σε αποσύνθεση, 5. ζωή που μας προτρέπει σε άλλο τρόπο ζωής.  
Σε κάποιο από τα επόμενα τεύχη θα δημοσιεύσουμε αποσπάσματα μιας μελέτης για την γλώσσα των Χόπι. Για να γίνει αντιληπτό το «επίπεδο βαρβαρότητας» των δεκάδων εκατομμυρίων Ινδιάνων που σφαγιάστηκαν τους τελευταίους πέντε αιώνες από τους «πολιτισμένους» χριστιανούς των ΗΠΑ.  

3. Χρονικό: αφήγησις ιστορικών γεγονότων μόνο κατά την χρονικήν σειράν και ουχί κατά την εσωτερικήν των σχέσιν.  

4. «Το θέαμα δεν είναι ένα σύνολο εικόνων, αλλά μια κοινωνική σχέση ατόμων μεσολαβημένη από εικόνες.» (Ντεμπόρ: Η κοινωνία του θεάματος).  
 
 
  

ΦΛΥΑΡΙΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΚΑΙΡΟΥΣ ΚΑΙ ΤΑ ΗΘΗ (Β) 

«Μόνο τα νεκρά ψάρια κολυμπάνε με το ρεύμα».  
Michael Schneider 
  

Εκατόν ενενήντα χρόνια μετά την Γαλλική Επανάσταση. 
Εκατόν εξήντα χρόνια μετά τον ξεσηκωμό του 1821.  
Εκατόν τριάντα εννιά χρόνια μετά την Επανάσταση του 1848. 
Εκατόν δεκάξι χρόνια μετά την Παρισινή Κομμούνα. 
Εβδομήντα χρόνια μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση. 
Εξήντα έξι χρόνια μετά την Κροστάνδη. 
Πενήντα ένα χρόνια μετά την Ισπανική Επανάσταση. 
Τριάντα ένα χρόνια μετά την Ουγγρική Επανάσταση.  
Δεκαεννιά χρόνια μετά τον Γαλλικό Μάη. 

*** 
Τόσα και τόσα χρόνια μετά από τόσα και άλλα τόσα και ακόμα περισσότερα γεγονότα, μεγαλύτερης ή μικρότερης εμβέλειας, που σημάδεψαν τους δύο τελευταίους αιώνες. Δύο αιώνες αγώνων των «κολασμένων» προλετάριων τούτου του πλανήτη. Ένας πόλεμος στον οποίο οι προλετάριοι έχασαν, ώς τώρα, όλες τις μάχες. Όμως, στην επανάσταση χάνονται όλες οι μάχες, εκτός από την τελευταία… 
Και ποτέ η επόμενη μάχη δεν φαινόταν να βρίσκεται τόσο μακριά. Όμως ποτέ δεν ήταν και τόσο κοντά.  

Φαίνεται, λοιπόν, ότι η επόμενη μάχη του ταξικού πολέμου βρίσκεται πολύ μακριά από τους καιρούς μας. Γιατί αυτό; 
Η αστική τάξη, η μόνη νικήτρια τάξη της παγκόσμιας ιστορίας, η μόνη τάξη που έχει κερδίσει μία σειρά επαναστάσεων, έχει κατορθώσει και έχει επιβάλλει την ιδεολογία της και τους όρους της. Απόρροια της Γαλλικής Επανάστασης ήταν η διάκριση των κρατιστών σε δεξιούς και αριστερούς. Κύριο σημείο διαφωνίας; Η παρέμβαση του κράτους στην οικονομική και κοινωνική ζωή. Για τους πρώτους, όσο το δυνατόν λιγότερο κράτος τόσο το καλύτερο. Για τους δεύτερους, όσο το δυνατόν περισσότερο κράτος τόσο το καλύτερο. 

Η αριστερά του κεφαλαίου (πόσο επιτυχημένος χαρακτηρισμός!) αγωνίστηκε ένδοξα τους δύο τελευταίους αιώνες και κατόρθωσε να εφαρμόσει τις μεθόδους της σε μια σειρά χωρών. Η δεξιά του κεφαλαίου υπερασπίστηκε τα κεκτημένα της και συνεχίζει να έχει υπό τον έλεγχό της ένα μεγάλο τμήμα του πλανήτη. 

Κοινό σημείο αναφοράς για τους «άσπονδους φίλους», δεξιούς και αριστερούς, υπήρξε και παραμένει το κράτος. «Άνευ αυτού ουδέν», και για τους μεν, και για τους δε. Σαν γνήσια τέκνα της αστικής γαλλικής επανάστασης διεκδίκησαν, κάθε παράταξη για λογαριασμό της, το σύνθημα: «Ελευθερία – ισότης – αδελφότης».  

Στις χώρες όπου, σήμερα, κυβερνά η δεξιά του κεφαλαίου, το σύνθημα αυτό σημαίνει: «Ελευθερία στην κατανάλωση – ισότητα στην κατανάλωση – αδελφότητα στην κατανάλωση». Οι χώρες του «αντίπαλου» στρατοπέδου» έχουν αποτύχει να προσθέσουν στις τρεις λεξούλες του συνθήματος την λέξη «κατανάλωση». 

Και ενώ στις πρώτες χώρες η λατρεία της ιδιωτικοποίησης οδήγησε στον κοινωνικό δαρβινισμό (επιβίωση του ισχυρότερου – διάβαζε πλουσιότερου) στις δεύτερες οδήγησε στην ισοπέδωση κάθε διαφορετικότητας στο όνομα της ισότητας (στην αθλιότητα). 

Η αριστερά του κεφαλαίου, έχοντας ξεφτιλιστεί στις χώρες όπου διαχειρίζεται το κράτος, διατηρούσε κάποιες ψευδαισθήσεις για τις «δεξιές» χώρες όπου είχε το πάνω χέρι στην κουλτούρα. Πάνω χέρι, όμως, που μαράθηκε την τελευταία δεκαετία μετά τις αποτυχημένες απόπειρες διαχείρισης των κρατών σε μια σειρά χωρών. 

Έτσι, μετά την χρεοκοπία του αριστερού μοντέλου διαχείρισης, η δεξιά παίρνει το πάνω χέρι όχι μόνο στην διαχείριση της οικονομίας, αλλά και σ' έναν κατ' εξοχήν αριστερό χώρο, τον χώρο της κουλτούρας. 

Ας το θέσουμε διαφορετικά. 

Ο Μαρξ ισχυρίστηκε, και είχε δίκιο, ότι η ιδεολογία της άρχουσας τάξης είναι η κυρίαρχη ιδεολογία. Ποια είναι, όμως, αυτή η περίφημη ιδεολογία της αστικής τάξης; Ο Βουαγιέ, σχεδόν πρόσφατα, ανακάλυψε το αυγό του Κολόμβου. Η ιδεολογία της αστικής τάξης είναι η οικονομία (είχε, βέβαια, και αυτός με την σειρά του δίκιο).  

Η δεξιά του κεφαλαίου δεν ένοιωσε ποτέ την ανάγκη να πασπαλίσει με ρινίσματα ιδεολογίας τα οικονομικά της «πιστεύω». Τα κέρδη για τα κέρδη και όσο μεγαλύτερα ήταν αυτά για τους καπιταλιστές, τόσο το καλύτερο. Αυτή ήταν και η μόνη αυτο–δικαιολογία ύπαρξης. 

Η αριστερά του κεφαλαίου είχε και μερικές «καλές προθέσεις» για τον «λαό». Πέτυχε την ισότητα στην αθλιότητα σε κάποιες χώρες και στις υπόλοιπες με τις πιέσεις της κατάφερε ώστε η δεξιά να ικανοποιήσει διάφορα αιτήματα. Όταν ανέβηκε στην εξουσία απέτυχε οικτρά. Οι παλιές καραβάνες του αστισμού ήταν, βέβαια, σε θέση να διαχειρίζονται «καλύτερα» το κράτος σε σχέση με τους νεο–αστούς. 

Μερικά οράματα πραγματοποιήθηκαν, κάποια άλλα ξεχάστηκαν, κάποια ξεφούσκωσαν. Η δεξιά δεν αρκέστηκε στο να αναγκάσει την αριστερά στην χρησιμοποίηση των όρων της (οικονομική ανάπτυξη, παραγωγικότητα, επενδύσεις, κέρδη, κ.λπ.) αλλά πέρασε και στην επίθεση. Αιχμή του δόρατος, οι νέες τεχνολογίες. Αφού η δυτική εκδοχή του κεφαλαίου κατόρθωσε να ικανοποιήσει τις βασικές βιοτικές ανάγκες ενός μεγάλου τμήματος του πληθυσμού (όχι όλου, και ούτε θέλει να το καταφέρει), χρησιμοποιεί την σύγχρονη τεχνολογία για την ανάπτυξη της οικονομίας. Στο κάτω – κάτω και από τους μεν και από τους δε, αυτό δεν είναι το ζητούμενο; Μόνο που (τι κρίμα!) η ανατολική εκδοχή του κεφαλαίου εμφανίζεται στα θέματα σύγχρονης τεχνολογίας σαν η φτωχή συγγενής. 

Έτσι, σήμερα, όλη η «ιδεολογικοπολιτική» διαμάχη ανάμεσα στις δύο υπερδυνάμεις δεν είναι παρά ένας αγώνας δρόμου για την τεχνολογική κυριαρχία. Δείτε τον Πόλεμο των Άστρων κάτω απ' αυτή την οπτική. «Ωραία", λένε οι Αμερικανοί, «φτιάχνουμε κομπιούτερ. Και λοιπόν; Οι Γιαπωνέζοι και οι ΧονγκΚονγκέζοι τα αντιγράφουν και τα πουλάνε φτηνότερα από ό,τι εμείς. Τζίφος τα κέρδη. Τι κάνουμε; Πού βρίσκονται τα κέρδη; Στα όπλα. Ωραία λοιπόν, φτιάχνουμε όπλα χρησιμοποιώντας τις νέες τεχνολογίες σε συνδυασμό με την ήδη υπάρχουσα βαριά βιομηχανία. Καμιά χώρα δεν μπορεί να κατασκευάσει τα «τέλεια» όπλα που μπορούμε εμείς να κατασκευάσουμε, συνεπώς, ιδού τα κέρδη! Ενάντια σε ποιον εχθρό, υποτίθεται, θα τα χρησιμοποιήσουμε; Απλό. Ακόμα και αν δεν υπήρχαν οι «κομμουνιστές» θα έπρεπε να τους «εφεύρουμε». 

Τετράγωνη λογική, αγαπητοί αναγνώστες. 

Οι του άλλου στρατοπέδου, όμως, κάθονται με σταυρωμένα χέρια; Όχι βέβαια! Σιγά να μην αφήσουν τους βρωμοκαπιταλίστες να πάρουν το πάνω χέρι. Προσπαθούν και αυτοί. Περεστροϊκιάζονται. Εξάλλου είναι κοινό μυστικό ότι όταν δεν τα καταφέρνουν οι Σοβιετικοί και τόσο καλά, οι Αμερικάνοι τους «πασάρουν» διάφορα στρατιωτικά και τεχνολογικά απόρρητα, πέρα βέβαια από τα δάνεια [1]. Γιατί, βέβαια, η ανάπτυξη της πολεμικής βιομηχανίας (και τα υπέρογκα κέρδη της) έχουν την ανάγκη ενός αντίπαλου δέους. Τι να τον κάνεις τον αντίπαλο αν είναι τεχνολογικά υπανάπτυκτος; Ο μπαμπούλας του κομμουνισμού θα ήταν, έτσι, άχρηστος. Τον «σπρώχνουν» λιγάκι για να μπορούν και αυτοί να επενδύσουν στην πολεμική βιομηχανία όλο και περισσότερα. Γεγονός που σημαίνει όλο και μεγαλύτερα κέρδη.  
Αυτή είναι η περιβόητη κούρσα των εξοπλισμών. Παστρικές δουλειές. 

«Καλά», θα πείτε, «και οι Σοβιετικοί γιατί το κάνουν;» Παραπέμπω στο Μπροστά στον Πόλεμο του Καστοριάδη και προσθέτω ότι υπάρχουν κάποιες καλούτσικα τεκμηριωμένες «φήμες» ότι οι Αμερικάνοι έχουν «ορθοποδήσει» τον κομμουνισμό. Μια ματιά στα πρώτα και όχι μόνο, πεντάχρονα πλάνα και το πώς αυτά χρηματοδοτήθηκαν… Τέλος πάντων. Ο νοών νοείτω [2].  

Επιπλέον, ας δούμε την περιβόητη περεστρόϊκα σαν μια προσπάθεια να ξεπεραστούν οι εσωτερικές αντιφάσεις στα κράτη της ανατολικής εκδοχής του κεφαλαίου. Όπως έχετε προσέξει όλες οι εργατικές εξεγέρσεις, μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ξέσπασαν στις Ανατολικές χώρες. Και αυτό δεν είναι ασήμαντη λεπτομέρεια.  

Επιστρέφουμε. 

Μετά το ξεφούσκωμα των αριστερών (του κεφαλαίου) οραμάτων, η δεξιά περνάει στην επίθεση. Νέες τεχνολογίες και… και… στο ιδεολογικό επίπεδο η ξαναζεσταμένη σούπα του φιλελευθερισμού. Τέρμα τα κεϋνσιανά πειράματα. Ο φιλελευθερισμός συνοψίζεται στο: «Όσο λιγότερο κράτος τόσο το καλύτερο». Δεν είναι δα και αναρχικοί για να μιλήσουν για την καταστροφή του κράτους. Τέρμα το κράτος πρόνοιας, λοιπόν. Ίσες ευκαιρίες για όλους. Τουλάχιστον για κείνους που έχουν την ευκαιρία να έχουν μια ευκαιρία. Κοινωνικός δαρβινισμός. Το δίκιο του ισχυρότερου και όποιος επιβιώσει. 

Παρένθεση. 

ΒΗΜΑ 1.2.1987: «Τριάντα εκατομμύρια άνθρωποι πεινάνε στην πλουσιότερη καπιταλιστική χώρα του κόσμου, τις Ηνωμένες Πολιτείες. Από τα 30 εκατομμύρια των πεινασμένων, τα 12 είναι παιδιά». Πηγή το Scientific American. 

ΒΗΜΑ 15.3.1987: «Ο αναλφαβητισμός αποτελεί ένα καίριο πρόβλημα για τις ΗΠΑ. Η περσινή μελέτη της Στατιστικής Υπηρεσίας έδειξε ότι το 13% των Αμερικανών είναι αναλφάβητοι, αλλά μια πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι το πρόβλημα είναι πολύ οξύτερο από ό,τι ενομίζετο». 

ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ: 29.3.1987: «Επιδημία αυτοκτονίας. Κάθε χρόνο 400.000 έφηβοι κάνουν απόπειρα αυτοκτονίας στις ΗΠΑ». 

ΒΗΜΑ 11.12.1983: «Υπενθυμίζουμε ότι 39 εκατομμύρια Αμερικανοί ζουν κάτω από το κατώτατο όριο φτώχειας. Ο αριθμός αυτός το 1980, ήταν μικρότερος κατά 5,5 εκατομμύρια». 

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ: 10.3.1987: «Στοιχεία που διαμορφώνουν το «οικογενειακό πορτραίτο της ΕΣΣΔ» δημοσίευσε πρόσφατα η στατιστική υπηρεσία της χώρας (…) κάτω από ιατρική παρακολούθηση βρίσκονται 46 χιλιάδες ναρκομανείς». 

ΒΗΜΑ 7.6.1981: «Υπ' αριθμόν ένα εχθρός της σοσιαλιστικής κοινωνίας στην ΕΣΣΔ ανακηρύχθηκε η βότκα. "Ο αλκοολισμός είναι το πιο σοβαρό πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε, υπεύθυνο για την μείωση των γεννήσεων, την αύξηση των θανάτων και, γενικότερα, για την κατάσταση της Εθνικής Οικονομίας", παραδέχεται ο Αλεξάντερ Σμυρνώφ, της επιτροπής κρατικού προγραμματισμού». 

Αυτά τα ολίγα για τους διάφορους «παράδεισους» που μας «προσφέρουν» οι διάφορες εκδοχές του κεφαλαίου. Αν και η διαφήμιση κάνει θαύματα… 

*** 
Ας περάσουμε στα καθ' ημάς. 

«Η αφηρημένη θέληση της άμεσης αποτελεσματικότητας αναγνωρίζει τους νόμους της κυρίαρχης σκέψης, την αποκλειστική άποψη της επικαιρότητας, όταν ρίχνεται προς τους συμβιβασμούς του ρεφορμισμού ή της κοινής δράσης ψευτο–επαναστατικών λειψάνων (…) Αντίθετα, η κριτική που προχωράει πέρα από το θέαμα πρέπει να ξέρει να περιμένει». (Γκυ Ντεμπόρ, Η κοινωνία του θεάματος.)  

Ο φίλτατος Guy–Ernest τα λέει περίφημα, μόνο που το σαράκι της επικαιρότητας μπήκε μέσα μας. 

Υπάρχει μια παλιά, καλή φράση που διάφοροι καρεκλοκένταυροι μαλακοκάβληδες γουστάρουν να την χρησιμοποιούν συχνά–πυκνά. «Η γυναίκα του Καίσαρα δεν πρέπει απλώς να είναι τίμια, πρέπει να φαίνεται κιόλας». Μόνο που ξέχασαν να την προσαρμόσουν στην σύγχρονη πραγματικότητα. Η γυναίκα του Καίσαρα όχι μόνο δεν αρκεί να είναι πουτάνα, αλλά αυτή η εγκεφαλική της ιδιότητα πρέπει να τύχει όσο το δυνατόν μεγαλύτερης δημοσιότητας. 

Οι εραστές της εξουσίας, τέως αγροτόπαιδα και νεο–αστοί του ΠΑΣΟΚ, δεν φτάνει απλά να είναι μεγαλοκομπιναδόροι, αλλά, σαν τον Ηρόστρατο, θα πρέπει να διασημοποιηθούν κιόλας. Γεια σου ΠΑΣΟΚ με τις αλλαγές σου και τους σοσιαλ–αστικούς μετασχηματισμούς σου! 

Το κράτος, σήμερα, μιας και δεν μπορεί να «βγει από την περιβόητη κρίση του» (πώς θα μπορούσε, άλλωστε, να αρνηθεί τον εαυτό του;), επιτρέπει στον εαυτό του να «αυτο–αμφισβητείται». «Τα συμπτώματα της επαναστατικής κρίσης συσσωρεύονται κατά χιλιάδες, και είναι τόσο σοβαρά ώστε το θέαμα υποχρεώνεται να μιλάει για την ίδια του την χρεοκοπία. Η ψευδής γλώσσα του αναφέρεται στους πραγματικούς εχθρούς του και στην πραγματική καταστροφή του». Θαυμάστε εδώ τον «Αμφισβητείστε ακόμα και μένα».  
«Η προϊούσα κοινωνική αποσύνθεση…» Γεια σου Λεωνίδα Κύρκο! Είναι ο κύριος που χαρακτήρισε Ανθρώπαρο τον Λένιν. Μόνο που από το 1956 και μετά αγνοεί, συστηματικά, τον Στάλιν. Τι κρίμα που, παρά τις διαδοχικές μεταμορφώσεις του και τις αλλαγές προσωπείων, τον κουβαλάει μέσα του και κατά την διάρκεια του ΕΑΡος, αλλά και κατά την διάρκεια των εποχιακών και εποχούμενων μεταβολών που σημειώνονται στα βαρομετρικά χαμηλά του. Το βαρέλι με τις ρέγκες έχει πάντα την μυρωδιά της ρέγκας. Όσο και να το πλύνετε. Τι τα θέλετε, τι τα γυρεύετε…  

Η προϊούσα κοινωνική αποσύνθεση, λοιπόν, των καιρών μας αποτελεί την τελευταία σπορτίφ ανακάλυψη των διάφορων μαλακοκάβληδων. Συναγωνίζονται για το ποιος θα την περιγράψει καλύτερα και για το ποιος θα φανεί ότι τα βλέπει όλα απέξω, νίπτοντας τας χείρας του. Καμαρώστε εδώ τον κύριο: «Εγώ απλώς προεδρεύω", καθώς και τον κύριο:  

«Καλημέρα κύριε πρόεδρε». 

Βαθιά σαπίλα, λοιπόν. Σαπίλα «οριζοντίως και καθέτως» και τι πιο «σικ» από να μιλάμε για «ποιότητα ζωής». Βαθιούς αγωνιστικούς χαιρετισμούς στην ΕΚΟΝ Ρήγας Φεραίος που διάλεξε τον αναβαθμισμένο σταλινισμό του Μπανιά από τον μετεξελιγμένο τοιούτο του Κύρκου. Ή κάπως έτσι… 

«Ποιότητα ζωής», λοιπόν (αμάν πια με τα λοιπόν!). Και μιας και η ζωή μας έχει περιοριστεί μόνο σ' όσα αφορούν στο οικονομικό της σκέλος, δεν γίνεται παρά να της φερόμαστε με τον τρόπο που της αρμόζει. Ποιον τρόπο; Μα με τον τρόπο που ψωνίζουμε μπρόκολα από τον μανάβη. Μήπως δεν φροντίζουμε τα συμπαθέστατα αυτά ζαρζαβατικά να είναι «φρέσκα» («σαν την πρώτη μέρα της άνοιξης») και να μην έχουν μπόλικα Τσερνομπίλ, μη μπας και προλάβουμε να πάθουμε χλαπάτσα από την ραδιενέργεια και όχι από τον ιό του AIDS;  
Τσερνομπίλ… και αμέσως ο νους μας αγαλλιάζει και πάλλεται και δονείται και οργάζεται (από το οργασμός) και εν πάση περιπτώσει χύνει στην θύμηση των όρων περεστρόικα και γκλάσνοστ. Που επειδή ακριβώς δεν σημαίνουν τίποτα τους επιτρέπεται να φαίνονται ότι είναι τόσο πολλά. 

Περεστρόικα και γκλάσνοστ, και όλα αυτά τόσες και τόσες δεκαετίες μετά την γενικευμένη κολεκτιβοποίηση και την αφηρημένη αυτοδιεύθυνση, μετά την εξαφάνιση των κοινωνικών τάξεων και την ίδρυση του «παλλαϊκού κράτους» (θαυμάστε όρο!). Μπλιάάά … Τόσες δεκαετίες μετά, ανακάλυψαν ότι η πλέρια (τι ωραία που ακούγεται) κρατικοποίηση δεν τσουλάει και ότι πρέπει να συνοδεύεται και με «ολίγην» από ιδιωτικοποίηση. Τώρα ανακάλυψαν, και μάλιστα από την ανάποδη, τον Κέυνς; 

Και γιατί δεν παραδειγματίζονταν από την πανταχού παρούσα Ελλαδίτσα που με την βοήθεια των οικονομολόγων δρ. Παπανδρέου και Αρσένη (και αυτός ίδρυσε προσφάτως κόμμα), βάφτισε την κρατικοποίηση, κοινωνικοποίηση και έβαλε και τους εργαζόμενους στην επιχείρηση να την νοιώθουν σαν δικιά τους; 

Ο διεθνισμός σας, ρε Γκορμπατσώφ, περιορίζεται μόνο στην εξαγωγή της επανάστασης (α λα Αφγανιστάν) και δεν επεκτείνεται και στην εισαγωγή θεωρητικής καπατσοσύνης; 
Γι' αυτό το εμπορικό ισοζύγιο της χώρας πάει κατά διαβόλου. Αφού το μόνο που μπορούμε να εξάγουμε είναι οι ιδέες. Αυτές που έχει ο καθένας για τον εαυτό του. Αχ! ρε Αντρέα, αν τύχει και γίνεις νομπελίστας ποιος σε πιάνει μετά! Όλο με τον Ελύτη θα γυρνάτε στα νησάκια του Αιγαίου βγάζοντας περιφρονητικά την γλώσσα στα τουρκάκια. Ευτυχώς που 'χει ψοφήσει κι ο Σεφέρης. 

Ας είναι… 

Τι να κάνουμε, όμως; Σημεία των καιρών. Οι αρχιτέκτονες και οι αρχαιολόγοι και οι μπογιατζήδες φοράνε την λέξη αναπαλαίωση και οι πολιτικοί την λέξη ανανέωση. και όσο, βέβαια, ανατριχιάζετε, ω! αγαπητοί αναγνώστες! όταν βλέπετε τα αναπαλαιωμένα «κλασσικά ελληνικά», γερμανικής καταγωγής, νεοκλασικά κτίρια να ντύνονται με κείνα τα εμετικά ροζ και ώχρικα (εκ της ώχρας) χρώματα, άλλο τόσο ανατρίχιασε ο σύντροφος Χαρίλαος στο άκουσμα της λέξης «ανανέωση».  

Διάφορες ανατριχίλες, λοιπόν, και οι κινηματογραφόφιλοι θα θυμήθηκαν την «Μεγάλη Ανατριχίλα». Και ευτυχώς που η μεγάλη τους σπαρίλα τους έχει κάνει να παρακολουθήσουν όλες τις μεγάλες στιγμές του αιώνα μας καθηλωμένοι μπροστά στις κινηματογραφικές οθόνες. Έχοντας εμπιστοσύνη στα αλάνθαστα κριτήρια τους, είναι μεγάλη η ανακούφιση που μας διακατέχει μιας και γνωρίζουμε ότι την επανάσταση που μέλλει να συγκλονίσει τους χρόνους που 'ρχονται θα την παρακολουθήσουν από τις οθόνες του κινηματογράφου και της τηλεόρασης, χωρίς να μπλέκονται στα πόδια μας. 
Είναι, λοιπόν, να απορούν κάποιοι που ο Ρόνυ Ρήγκαν, ηθοποιός και βλαξ, έγινε πρόεδρος της μιας των δύο υπερδυνάμεων; Τηρουμένων των αναλογιών σκεφτείτε να 'τανε ο Μητσοτάκης ηθοποιός, και να τον βλέπαμε καβάλα στ' άλογο να ανηφορίζει για μια ώρα, κάποια ανηφοριά, σε ταινία του Θόδωρα Αγγελόπουλου. Ψώνιο! Γιατί να μη δούμε και τον κ. Γκουζγκούνη, θρύλο και διάρκεια όχι μόνο του στενού ελλαδικού χώρου, στην Προεδρία αυτού του πράματος που μας πασάρουν για δημοκρατία; 

Κατά τα άλλα, συνέδρια και σύνοδοι, σταθμοί. Για να κατέβουν από το τρένο όσοι φοβούνται μη μπας και η Εθνική Αντίσταση ξανατινάξει στον αέρα την γέφυρα του Γοργοπόταμου. Ιστορική συνέχεια και διαβάστε στα νησάκια όπου θα εκδράμετε το βιβλίο του Α. Στίνα ΕΑΜ–ΕΛΑΣ–ΟΠΛΑ (εκδ. Διεθνής Βιβλιοθήκη).  

Και δεν μας φτάναν όλα αυτά έχουμε και τον κ. Γεώργιο Μαύρο (τον δημοσιογράφο, όχι τον «δεν είναι δδδυνατόννν") που κοντεύει να «μας» μείνει ξερός από τις «θεωρητικές» αναλύσεις που κάνει για τις «θεωρητικές» προκηρύξεις της «17 Νοέμβρη». Τώρα, αν ρωτήσετε, τι σχέση έχουν ο Μαύρος και η «17 Νοέμβρη» με την θεωρία, θα σας απαντήσω ότι έχουν, όση σχέση είχα εγώ με τα πρόβατα του παπού μου. Απλά ξέρουν ότι υπάρχει κάποιο πράμα που το λένε θεωρία, όπως και εγώ ξέρω ότι υπάρχουν κάποια πράματα που τα λένε πρόβατα.  

*** 
Και ούτω καθεξής… 
Και πάει λέγοντας… 
Πώς μπορούμε να ασχοληθούμε με το ιερό τέρας της επικαιρότητας χωρίς να δυσαρεστήσουμε, παραλείποντας, ένα σωρό φανατικούς φίλους του, ανά χείρας, περιοδικού;  
Αλλά δεν γίνεται να μην αναφέρουμε «ανώτατο πολιτειακό παράγοντα», φανατικό αναγνώστη μας, ο οποίος αφού διάβασε την συνέντευξη της μάγισσας στο προηγούμενο τεύχος, έσπασε όλους τους δίσκους του Σαββόπουλου και μετέβη για προσκύνημα στον ιερό τόπο των Δελφών. Όπου, σύμφωνα με πληροφορίες κάποιας Εθνικής Υπηρεσίας (λέγε με ΚΥΠ), εθεάθη επί τριπόδου να μασουλάει φύλλα δάφνης και να εισπνέει τους καπνούς καιομένου λιβανιού. Σύζευξη πολιτισμών… 

Ή πώς να αγνοήσουμε τον κ. Χάρρυ Κλυν που προσφέρθηκε ευγενικά, να φωτογραφηθεί, ντυμένος Πυθία, για το επόμενο εξώφυλλο της Ανοιχτής Πόλης. 

Ή πώς να παραλείψουμε την χειρονομία του σ. Χαρίλαου που μας πρόσφερε την αίθουσα συνεδρίων στο «Σπίτι του Λαού» για να συγκεντρωθούν οι αναγνώστες της Α.Π. που δεν ξεπερνούν, παρά τις φήμες, τους 350. Τα «σπάσαμε» όμως μαζί του στην συζήτηση για τα μέτρα ασφαλείας μιας και –αμετάπειστοι– επιμέναμε να 'ναι υπεύθυνος ο Μαλάμης, πάλαι ποτέ κραταιός ηγέτης των ΚΝΑΤ. (Ποιος θυμάται το Χημείο του '79;) 

*** 
Ξέρουμε… Ξέρουμε… 
Έχοντας ξεχειλίσει από επικαιρότητα, κατανοούμε την ανυπομονησία σας να διαβάσετε τα όσα επίκαιρα αφορούν στον «χώρο». Τους αριστεριστές και τους οικολόγους και τους αναρχικούς και τις φεμινίστριες και τους φεμινιστές και τους διανοούμενους και τους κουλτουριάρηδες και… και… και… Όμως, τόσοι άνθρωποι μας έχουν κόψει την καλημέρα, να μην τους αναγκάζουμε καλοκαιριάτικα να αλλάζουν και πεζοδρόμιο, και τους ψήνει και ο νταλασμένος (εκ του ντάλα) ήλιος του θέρους. Αφήστε να φθινοπωριάσει και εδώ είμαστε. 

Πέρα, όμως, από όλους αυτούς, και όλους εκείνους και όλους τους άλλους και, φυσικά, όλους τους υπόλοιπους που ξεχάσαμε ή αγνοήσαμε, υπάρχουμε και όλοι εμείς. και ας μην ξεχάσουμε, να τα ξεχάσουμε όλα αυτά και όλα εκείνα και όλα τα άλλα κατά την διάρκεια των θερινών μας διακοπών. Όταν επιστρέψουμε όχι μόνο θα τα βρούμε όλα όπως τα αφήσαμε, αλλά και ακόμα χειρότερα. 

Ας μην ξεχνάμε, όμως, ότι ο κόσμος έχει γίνει τώρα πια υπερβολικά επικίνδυνος για οτιδήποτε πιο μικρό από μια Ουτοπία. Η αποσύνθεση των εχθρών μας δεν μπορεί παρά να μας χαροποιεί. και όσο για τους νεο–άγριους των ηλεκτρονικών σπηλαίων που ψάχνουν μέσα στο πιο μαύρο σκοτάδι να βρουν αυτό που δεν υπάρχει, ας πάνε να βατευτούν. 
Φλυαρίας τέλος. Το λακωνίζειν εστί φιλοσοφείν. Η σιωπή είναι χρυσός. 
  
Μετά τιμής 
ο μη–φιλόσοφος και μη–οικονομολόγος 
Χρήστος Μόρφος 
  
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:   

1. Ο καθηγητής Antony Sutton (καθηγητής Οικονομικών παλιότερα στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Λος Άντζελες) έχει γράψει αρκετά ενδιαφέροντα βιβλία επί του θέματος. Ανάμεσά τους τα: Wall Street and the Bolshevik Revolution, Gοld versus Paper.  

2. Για τα τεχνολογικά δάνεια δείτε τα βιβλία του Sutton: Western Technology and Soviet Economic Development (τρεις τόμοι. 1. 1917–1930, 2. 1930–1945, 3. 1945–1965), National Suicide: Military Aid to the Soviet Union in 1973, Technological Treason. Τα βιβλία του Sutton κυκλοφορούν και στην Αθήνα. Πάντα, σε «περίεργα» βιβλιοπωλεία. 
  

ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΕ: 

ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ ΓΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΨΥΧΕΣ 

ΣΥΓΓΡΑΦΕΣ ΓΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΨΥΧΕΣ 

ΕΚΔΟΣΕΙΣ "ΑΝΟΙΧΤΗ ΠΟΛΗ" 

ΚΕΙΜΕΝΑ, ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ, ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ 

ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ "ΑΝΟΙΧΤΗ ΠΟΛΗ" (1980 - 1993) 

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ