GEORGE FIRSOFF:

«Η μεγαλύτερη απειλή είναι προφανώς κάτι που
εμείς δεν το έχουμε ακόμα υποψιαστεί»

     

Ο George Firsoff είναι μία από τις πιο σημαντικές μορφές της εγγλέζικης ανττικουλτούρας, συγγραφέας αρκετών βιβλίων και δοκιμίων επάνω στα νεολαϊστικα, οικο-αντιεξουσιαστικά και παγανιστικά κινήματα, εκδότης του περιοδικού «Greenleaf» και ενεργό μέλος της κίνησης «Ελεύθερο Φεστιβάλ του Στόουνχετζ». Η συνέντευξη που ακολουθεί πάρθηκε από τον Βλάση Ρασσιά τον Απρίλιο του 1989 για λογαριασμό του περιοδικού «Ανοιχτή Πόλη» και δημοσιεύθηκε στο 19ο τεύχος του.

 
 

ΕΡ: Δύο περίπου δεκαετίες μετά το τέλος της Hippie Εποχής και ελάχιστες δεκαετίες πριν από μία πιθανή εξαφάνιση του ανθρώπινου είδους εξαιτίας της μαζικής οικο-καταστροφής πώς εσύ θα περιέγραφες την παγκόσμια κατάσταση ;

G. FIRSOFF : Στην δεκαετία του ’60 υπήρξε μία «άνοιξη» που ωστόσο κατέληξε σύντομα σε ένα είδος μόδας και έτσι τα πάντα τελείωσαν γύρω στο 1973. Όμως το κομμάτι εκείνο που ξέπεσε σε μόδα ήταν απλώς, όπως άλλωστε και όλες οι μόδες, κάτι το πολύ επιπόλαιο. Δεν νομίζω ότι ανήκε πραγματικά σε κάτι που θα μπορούσε να ονομαστεί Εποχή Hippie. Αποτελούσε αντίθετα ένα κανονικό κομμάτι της εποχής του χρήματος και της πολιτικής των εξουσιών. Το πραγματικό underground ποτέ δεν σταμάτησε, άλλωστε είναι κάτι το πραγματικά αιώνιο. Σήμερα τα χίππικα ιδεώδη, «Αγάπη» και «Ειρήνη», προφανώς γνωρίζουν μία επιστροφή τους στο προσκήνιο, καθώς η οικολογική κρίση είναι σοβαρότατη. Ωστόσο, παρά την κρίση αυτή η ανθρωπότητα θα μπορέσει ίσως να επιβιώσει αν απλώς αλλάξει την πορεία της. Σήμερα τις σελίδες του μεγάλου βιβλίου της Ιστορίας έρχονται να τις γυρίσουν οι παράξενοι επαναστάτες και οι μυστικιστές. Αμέσως όταν η υπάρχουσα κοινωνία θ’ αρχίσει να καταρρέει, τις ρωγμές της αυτόματα θα έρθουν να καταλάβουν πάμπολλες underground ομάδες και κινήματα. Αν πάλι διαλυθεί εντελώς, αρκετοί εφευρετικοί άνθρωποι θα αναλάβουν το έργο να σχηματίσουν έναν νέο κόσμο. Ζούμε σε μία ταυτόχρονα τρομακτική, εκπληκτική και έντονα προκλητική εποχή που απαιτεί από εμάς μία σειρά από πράγματα για να μας επιτρέψει να παραμείνουμε ζωντανοί !

ΕΡ : Έχει γραφτεί σε κάποιο από τα προηγούμενα τεύχη της «Ανοιχτής Πόλης» ότι «όλες οι οργανωμένες Θρησκείες απέτυχαν μέχρι τώρα επειδή υπήρξαν απελπιστικά επουράνιες και όλες οι επαναστάσεις απέτυχαν επίσης γιατί υπήρξαν απελπιστικά γήινες». Ποια είναι η δική σου άποψη επάνω σε αυτή την διατύπωση ;   

G. FIRSOFF : Ναι, μου αρέσει πολύ αυτή η διατύπωση. Προσωπικά μου αρέσουν μόνο οι Θρησκείες που τιμούν την γη και επίσης θεωρώ ότι ΜΟΝΟ μία εσώτερη επανάσταση, μία επανάσταση που θα βιωθεί μέσα στην ψυχή του ατόμου μπορεί να φέρει αληθινές αλλαγές. Μπορούνε οι άνθρωποι να οργανωθούν επιτέλους χωρίς να βάλουν κάθε είδους αρχηγούς στο βάθρο ; Μπορούν να αφιερώσουν λίγη περισσότερη σκέψη για τον ίδιο τους τον εαυτό ή να μάθουν να αποφασίζουν για λογαριασμό του εαυτού τους ; Μπορούν να επιτρέψουν ξανά στην σοφή Φύση να τους διδάξει, όπως έκαναν ΟΛΕΣ οι άλλες κουλτούρες πριν από αυτή που τώρα κυριαρχεί (και μερικές ακόμα επιμένουν να το κάνουν) ;    

ΕΡ : Έχουν αυτά τα ερωτήματα σχέση με τις αιτίες εκείνου του κατά κυριολεξία άδοξου θανάτου του γνωστού και αρκετά δυνατού κινήματος underground της δεκαετίας του ’60 ;

G. FIRSOFF : Βεβαίως. Το πολιτικό του κομμάτι απέτυχε γιατί δεν ήταν ώριμο. Για να κάνεις πολιτικές επαναστάσεις πρέπει υποχρεωτικά να αποκτήσεις ισχύ. Όμως οι νέοι άνθρωποι εκείνης της δεκαετίας δεν νοιάζονταν για την απόκτηση ισχύος, ούτε και τους άρεσε αυτό μήτε καν σαν ιδέα. Και στην συνέχεια συνέβησαν τρία πράγματα. Κάποιοι ξανάστησαν κανονικά τις γέφυρές τους με την κοινωνία, μεταμορφώθηκαν σε οικογενειάρχες και αφιέρωσαν εφεξής την ζωή τους στο μεγάλωμα των απογόνων τους.  Κάποιοι άλλοι, που νόμιζαν ότι ήταν πιο επαναστάτες, απελπίστηκαν από τους καιρούς και κατέφυγαν στην τρομοκρατία. Τέλος, ο κόσμος των επιχειρήσεων κατάλαβε ότι θα μπορούσε να έχει τεράστια κέρδη ε αν πούλαγε χοντρικά «ελεύθερο» έρωτα και «παράξενα» ρούχα (λ.χ. μπλου τζην) στις μάζες. Από εκείνη ακριβώς την στιγμή το όλο κίνημα του ’60 γνώρισε μία ταχύτατη φθορά.  

ΕΡ : Προτιθέμεθα μελλοντικά να δημοσιεύσουμε ένα μικρό απόσπασμα από το βιβλίο σου «1968, η Άνοιξη της Νεολαίας» («1968, Spring of Youth»). Τι κάνει αυτό το βιβλίο τόσο εξαιρετικό σε σημείο που ο Larry Law (ο εκδότης του καταστασιακού περιοδικού «Spectacular Times») να το χαρακτηρίσει ως το καλύτερο βιβλίο επάνω στην νεολαϊστικη κουλτούρα και αμφισβήτηση ;

G. FIRSOFF : Κοίταξε. Εάν κάποιος πιστεύει ότι η Ιστορία δεν είναι παρά η συνεχής πάλη για ανθρώπινη ελευθερία, τότε ΟΠΩΣΔΗΠΟΤΕ θα του αρέσει το συγκεκριμένο βιβλίο. Εάν όχι, τότε οπωσδήποτε θα το μισήσει. Το 1980 τύπωσα μερικές εκατοντάδες μόνο αντίτυπα και κατά κανόνα μάζεψα αρνητικές κριτικές. Δεν με ένοιαξε. Με ενδιέφερε εκείνη ακριβώς την στιγμή να κρατήσω στην μνήμη του αύριο τα αληθινά γεγονότα και τα όνειρα και τα αισθήματα εκείνων των καιρών που ήταν απλώς παρελθόν, να τα διατηρήσω προς χάρη των επόμενων γενεών. Το μίσος για τους hippies που συνάντησα ήταν απλώς μασκαρεμένη ζήλια. «Τόπο» λέει «στη νέα γενιά». Όμως εγώ δεν έβλεπα παρά «τόπο» σε όγκους κυνισμού, απάθειας και εγωπάθειας με κάποια ρομαντικά τσαλαβουτήματα στην κοπριά για γαρνιτούρα στο όλο πράγμα. Τελικά εκείνο που ανέδειξε το βιβλίο μου σε ιδιαίτερο ήταν το ότι δεν είχε γραφτεί με πρόθεση να γίνει «αποδεκτό» ή να προσποιηθεί μία διαχρονικότητα. Είχε γραφτεί αποκλειστικά και μόνο για την εποχή στην οποία αναφερόταν και είχε την πολύ δική του λογική, πόσο μάλλον όταν πίσω από την έκδοσή του δεν έστεκε ως σκοπός το οικονομικό κέρδος.        

ΕΡ : Το «Η πρόκληση των Ζίππις» («The Challenge of the Zippies») είναι ένα ακόμα επιτυχημένο βιβλίο σου. Εμείς ξέρουμε ότι Zippies λέγονταν οι τύποι που ο Tom Forcade έφερε το 1972 στο Μαϊαμι για να προβοκάρει το εκεί Συνέδριο του Δημοκρατικού Κόμματος των ΗΠΑ. Μπορείς να μας πεις τι ακριβώς είναι αυτό το καινούργιο  Zippie – πράγμα που πρόσφατα αρχίσαμε να ακούμε ολοένα και συχνότερα από την Βρετανία ;

G. FIRSOFF : Δεν γνωρίζω καλά για τα γεγονότα του ’72 που αναφέρεις, όμως για εμάς η λεγόμενη «Συνωμοσία Zippie» ξεκίνησε από τον Frazer Clark και την θεωρία του ότι ο άκρατος ιδεαλισμός της δεκαετίας του ’60 και ο τεχνοκρατικός εγκεφαλισμός της δεκαετίας του ’80 αποτελούν δύο πόλους που πρέπει πάση θυσία να τους φέρουμε σε επαφή. Κάποιος είπε ότι οι Zippies είναι hippies εξοπλισμένοι με ηλεκτρονικούς υπολογιστές και τηλέφωνα. Είναι αλήθεια ότι δεν μπορούμε να επιστρέψουμε πίσω στην δεκαετία των hippies με τις δικές τους απόψεις, πρόκειται για έναν πολύ μπαμπέσικο ελιγμό που δεν τον έχει ποτέ έως τώρα επιτρέψει η Ιστορία. Είμαστε υποχρεωμένοι να ξεχυθούμε προς τις δεκαετίες που έρχονται χωρίς να πατάμε καθόλου φρένο. Ωστόσο ο Frazer Clark πάντοτε πίστευε και εξακολουθεί να πιστεύει σε μία με την α ή β μορφή επάνοδο του «πνεύματος» της δεκαετίας του ’60, γι’ αυτό άλλωστε και έχει ιδρύσει την επιθεώρηση «Ψυχεδελική Εγκυκλοπαίδεια» (αρχικά «Encyclopaedia Psychedelica», τώρα «EP International») που είναι ζωντανή, πολύχρωμη και έντονα πειραματική. 

ΕΡ : Στις δεκαετίες που έρχονται ποια πιστεύεις ότι είναι η χειρότερη απειλή και ποια η μεγαλύτερη ελπίδα για την ανθρωπότητα (και για την Φύση αν θες) ; 

G. FIRSOFF : Η μεγαλύτερη απειλή είναι προφανώς κάτι που εμείς δεν το έχουμε ακόμα υποψιαστεί. Τα πάντα πλέον μπορούν να συμβούν από εδώ και στο εξής. Περισσότερο από όλα εγώ πάντως δεν εμπιστεύομαι τις προβλέψεις των επιστημόνων. Η μεγαλύτερη ελπίδα είναι να υπάρξουν όσο το δυνατόν γρηγορότερα οι ούτως ή άλλως αναπόφευκτες καταστροφές, με μεγάλες απώλειες σε ανθρώπινες ζωές, ώστε να υπάρξει η δυνατότητα για μία έγκαιρη από πλευρά χρονικών ορίων «εκ των υστέρων» φρόνηση και να επιβληθεί κάποιος στοιχειώδης πολιτικο-κοινωνικός έλεγχος του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος που εκμεταλλεύεται, λεηλατεί και καταστρέφει τα πάντα. Και μάλιστα είναι τέτοιας έντασης η αντίστασή του, που για να γίνει η παραμικρή αλλαγή των σχεδίων του πρέπει να αποδειχθεί ΣΕ ΟΛΟΥΣ πως δεν υπάρχει άλλη επιλογή ή προθεσμία, αν και ακόμα και σε μία τέτοια περίπτωση είναι πολύ πιθανό οι μπάσταρδοι να αδιαφορήσουν και έτσι να χαθούμε κάποια στιγμή όλοι μας…Η χειρότερη απειλή προέρχεται από την απληστία των πλούσιων αυτού του πλανήτη που λυσσάνε να αποκτήσουν όλο και περισσότερο πλούτο. 

Μία από τις μεγαλύτερες ελπίδες είναι η επιστροφή, ιδίως ανάμεσα στους νέους ανθρώπους, της παγανιστικής συνείδησης, όπως είναι πολύ μακρύς ο δρόμος μέχρι να φθάσουμε σε σημείο να πούμε ότι επηρεάζουμε την γενική κοινωνική πλεύση. Νομίζω ότι απλώς πρέπει να προετοιμαζόμαστε για τις κοινωνίες της επαύριον του ολοκαυτώματος. Η ανθρωπότητα θα μπορούσε να απομακρυνθεί έγκαιρα από το χείλος του γκρεμού, όμως εμείς, αποτελώντας μία πολύ μικρή μειοψηφία, δεν ακουγόμαστε από κανέναν. Αν μας άκουγαν έστω και στον ελάχιστο βαθμό, στα όσα από καιρό κραυγάζουμε για τα δικαιώματα των ζωντανών πλασμάτων, για τον αλληλοσεβασμό και την ελευθερία, αυτό θα άλλαζε και την συλλογική συμπεριφορά τους, ως κοινωνία, απέναντι στην Φύση. Όπως όμως δεν φαίνεται να ακούνε τις απόψεις μας πως τα ανθρώπινα δικαιώματα ζωής πρέπει επιτέλους κάποτε να γίνουν απολύτως σεβαστά, το ίδιο δεν πρόκειται ποτέ να μας ακούσουν όταν τολμάμε να τους λέμε πως και τα δέντρα έχουν ψυχή. Για αυτούς είναι μία κλασική περίπτωση «δεισιδαιμονίας», μία ανοησία που το αθεϊστικό ή μονοθεϊστικό επιστημονικοφανές κατεστημένο τους αρνείται να ανεχτεί. Δεν είναι εύκολο πράγμα άλλωστε. Ακόμα και εγώ είχα αρχικά τέτοιου είδους ρηχές και γεμάτες άγνοια αντιδράσεις.            

ΕΡ : Θα μας μιλήσεις λίγο για την οργάνωση «Robin’s Greenwood Gang» ;  

G. FIRSOFF : Κάθε καλοκαίρι γινόταν στο Στόουνχετζ ένα μεγάλο αντιεξουσιαστικό φεστιβάλ με συμμετοχή περίπου 5.000 ατόμων στις καλύτερες χρονιές. Το 1984 κάποιοι άνθρωποι που συμμετείχαν στο Φεστιβάλ κόβανε κάποια δέντρα, εμείς από την πλευρά μας θελήσαμε να τους εμποδίσουμε και το κάναμε, ωστόσο έκτοτε οι αρχές απαγόρευσαν το Φεστιβάλ, χρησιμοποιώντας κιόλας σε κάποιες περιπτώσεις αδικαιολόγητη και παράνομη βία. Από τότε άρχισε μία εκστρατεία επαναφοράς του θεσμού, στην οποία συμμετέχουμε από την ίδρυσή της. Στην «Robin’s Greenwood Gang» πιστεύουμε ότι οι άνθρωποι πρέπει να ζουν σε αρμονία με την Φύση και ότι επίσης δικαιούνται να βιώνουν την θρησκευτικότητά τους όπως ο καθένας επιθυμεί. Φυτεύουμε συχνά δέντρα και αυτό το θεωρούμε μία πράξη καθαρά θρησκευτική. Φαντάζομαι προσωπικά μία σειρά από όμορφα και σπουδαία πράγματα που μπορούν να ξεπροβάλουν στο μέλλον μέσα από την οργάνωσή μας αυτή ή από άλλες όμοιές της, αν και σήμερα οι περισσότεροι από εμάς είμαστε καταδικασμένοι να ζούμε μέσα σε αστικά περιβάλλοντα βγαίνοντας μόνο κατά καιρούς στην ύπαιθρο για να κάνουμε πράξη κάποιες ιδέες μας.    

Αποτελούμε απλώς μία από εκείνες τις πολλές μικρές ομάδες που σχεδόν στερούνται ακόμα και επαρκούς επαφής ανάμεσά τους και απέχουμε για την ώρα πολύ από το σημείο του να θεωρηθούμε ότι κάνουμε κάτι το «σημαντικό» για τα παγκόσμια δεδομένα. Προσωπικά μάλιστα πιστεύω ότι ήδη περνάω μία κρίση στην ατομική μου στράτευση. Το τιράζ του περιοδικού «Greenleaf» μέσα σε μόλις 2 χρόνια ανέβηκε σε 700 αντίτυπα και ήδη έχω αρχίσει να ασφυκτιώ από έλλειψη χρόνου, αφού παράλληλα κάνω και μία σκληρή βιοποριστική δουλειά. 
 
 

 
 

ΕΡ : Γνωρίζω και εγώ πολύ καλά τι σημαίνει χρόνια κούραση και έλλειψη χρόνου και συνεπώς κατανοώ αρκετά τι θέλεις να πεις. Μία ακόμα ερώτηση τώρα. Η ελληνική εναλλακτική / αντεργκράουντ σκηνή παραμένει πολύ απομονωμένη από την ανά τον κόσμο υπόλοιπη, βασικά εξαιτίας του προβλήματος της γλώσσας. Ξέρεις τίποτε για αυτήν ;    

G. FIRSOFF : Όντως υπάρχει ένα πολύ μεγάλο πρόβλημα επικοινωνίας. Αδυνατώ λ.χ. να διαβάσω το συναρπαστικό σε εμφάνιση περιοδικό σας και συνήθως ο μόνος τρόπος για να επικοινωνήσω με κόσμο από την Ελλάδα είναι να χρησιμοποιούμε τα αγγλικά. Όμως, ας μην τρέφουμε αυταπάτες, ΟΛΟΙ ΜΑΣ είμαστε απομονωμένοι. Πάρε για παράδειγμα τις «πράσινες» ομάδες που δεν έχουν ακόμα δικτυωθεί ή ομοσπονδιοποιηθεί. Διαβάζω γαλλικά και ισπανικά, όμως δεν παίρνω από τις αντίστοιχες χώρες κανένα περιοδικό και έτσι έχω πλήρη άγνοια για το τι σκέφτονται άλλοι νέοι άνθρωποι στα διάφορα τμήματα της Ευρώπης (σημ. τον καιρό της συνέντευξης δεν υπήρχε ακόμα το Διαδίκτυο).  

ΕΡ : Έχει ειπωθεί ότι ο εξουσιαστικό πυρετός που στις μέρες μας καταστρέφει τα συστήματα ζωής του πλανήτη Γη και κατά συνέπεια την ίδια την ανθρωπότητα, στην πραγματικότητα έχει αφετηρία του την προγενέστερη καταστροφή του οικολογικά συνειδητοποιημένου πνεύματος των αρχαίων λαών, όπως λ.χ των αρχαίων Ελλήνων από τον βαρβαρισμό της ιουδαιο-χριστιανικής θεωρίας του «κατακυριεύσατε την Γη» όπως διέταξε ο «μοναδικός» τους Θεός. Θα ήθελα να ακούσω την προσωπική σου άποψη πάνω σε αυτό.  

G. FIRSOFF : Ως παγανιστής πιστεύω φυσικά ότι το Θείο ζει και βασιλεύει μέσα στην ίδια την Φύση, «έμφυτη» όπως θα το ’λεγαν κάποιοι θεολόγοι. Αν όλοι οι άνθρωποι πίστευαν ακόμα κάτι τέτοιο δεν θα κόβανε φυσικά τα δέντρα και δεν θα αφανίζανε δάση και οικοσυστήματα, όχι βέβαια γιατί δεν θα εκτιμούσαν το κέρδος αλλά γιατί θα αναγνώριζαν σε αυτές και σε ανάλογες πράξεις ένα εκτεταμένο αφανισμό θεϊκότητας. Από την άλλη, αυτός ο «μοναδικός» Θεός των μονοθεϊστών είναι τόσο μακρινός  που ακόμα και οι ίδιοι του οι πιστοί αδυνατούν να τον κατανοήσουν. Και σε τελευταία ανάλυση ποιος από όλους τους «μοναδικούς» Θεούς τους είναι ο πραγματικός «μοναδικός» ; Ποια είναι η «μόνη» και «μία» και «αληθινή» του «αποκάλυψη» ; Είναι όλες οι άλλες μονοθεϊστικές «αποκαλύψεις» έγκυρες ή άκυρες ; Και στις δύο περιπτώσεις ποιες είναι αυτές ; Ο συγγραφέας Σαλμάν Ρουσντί απειλείται στις μέρες μας με θανάτωση επειδή απλώς τόλμησε να θέσει κάποιες παρόμοιες ερωτήσεις !

Θεωρώ ότι η εξουσιαστική και ολοκληρωτική φύση αυτών των Θρησκειών δεν τους επιτρέπει να καθοδηγούν σωστά την ανθρωπότητα. Αν όλοι μας μιλάγαμε απευθείας με το Θείο αντί να καθόμαστε να ακούμε τους χριστιανούς θεοκράτες και τους Αγιαντολάχ, θα καταφέρναμε επιτέλους να ανακαλύψουμε το ότι Αυτό ή Αυτός δεν είναι τελικά παρά Αυτή, και συγκεκριμένα μία Άγια Ενότητα πολλών τμημάτων ενός αιώνιου, άναρχου και ατελεύτητου οργασμού. Το «φύλο» αυτού που αποκαλούμε «Θεό» αποτελεί αντικείμενο διαμάχης ακόμα και ανάμεσα σε παγανιστές. Ο λόγος αυτής της μυωπικής αντιμετώπισης της φύσης του Θείου είναι απλός και δεν είναι άλλος από το ότι περιτριγυριζόμαστε πια όλοι μας από μία κοινωνία που πάσχει από συναισθηματική πανούκλα και οι άνθρωποι μοιραία αντιμετωπίζουν προβλήματα σε ό,τι γενικά αφορά το σεξ και το φύλο.       

ΕΡ : Πιστεύεις ότι το διεθνές οικολογικό κίνημα μπορεί να αποτελέσει κάποιον παράγοντα θεραπείας της άρρωστης φλούδας του πλανήτη μας ή ότι είναι ΗΔΗ πολύ αργά για να περισωθεί με τους διάφορους οικολογικούς αγώνες το παραμικρό ; 

G. FIRSOFF : Πιστεύω ότι είναι ήδη αργά, όχι όμως ανεπίστρεπτα αργά. Αν συνέβαινε το δεύτερο θα το γνωρίζαμε ήδη στην καθημερινή μας ζωή, άσε δε που ακόμα και οι υποτιθέμενοι «ειδικοί» του συστήματος ουσιαστικά ελάχιστα πράγματα γνωρίζουν σχετικά με το τι ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ συμβαίνει. Αν γνωρίζανε πραγματικά, τότε η εξουσιαστική παραφροσύνη τους θα μας επιφύλασσε μόνο μία κατάληξη, την απόλυτη καταστροφή, όμως ευτυχώς δεν γνωρίζουνε τα πάντα και άρα ακόμα υπάρχει ελπίδα.

Ήδη οι πιο διορατικοί από εμάς έχουμε συνειδητοποιήσει πως επίκεινται κάποιες τρομακτικές καταστροφές και, όπως άλλωστε προανέφερα, ελπίζω προσωπικά να συμβούν το συντομότερο. Αν συμβούν σύντομα, τότε ίσως ξυπνήσει ο κόσμος και υπάρξουν ΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΕΙΣ. Αν αργήσουν πολύ να συμβούν τότε από κάποια στιγμή και μετά θα είναι όντως πολύ αργά. Βέβαια ο πλανήτης ως τέτοιος δεν θα πάθει ουσιαστικά τίποτε το σοβαρό και θα εξακολουθήσει να ζει έστω και με ολόκληρη, ή σχεδόν ολόκληρη, την ανθρωπότητα ή ακόμα και την πανίδα και χλωρίδα σβησμένη από τον χάρτη, ξεκινώντας απλά μία μικρή ανάπαυλα λίγων εκατομμυρίων ετών.     

ΕΡ : Έτσι είναι αν και ελάχιστοι μπορούν να ξεκολλήσουν από τον ανθρωποκεντρισμό τους και να το καταλάβουν. Θα ήθελες να προσθέσεις τίποτε άλλο, ως κλείσιμο αυτής την συνέντευξης, κάποιο μήνυμα λ.χ προς τους αναγνώστες μας ;  

ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΕ:  

ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ ΓΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΨΥΧΕΣ  

ΣΥΓΓΡΑΦΕΣ ΓΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΨΥΧΕΣ  

ΕΚΔΟΣΕΙΣ "ΑΝΟΙΧΤΗ ΠΟΛΗ"  

ΚΕΙΜΕΝΑ, ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ, ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ  

ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ "ΑΝΟΙΧΤΗ ΠΟΛΗ" (1980 - 1993)  

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ