Ευφυής και αφοσιωμένος Ιακωβίνος Γάλλος επαναστάτης από το Dauphine, αριστοκρατικής καταγωγής αδελφός τού επίσης δραστήριου Ιακωβίνου Ζοζέφ – Φρανσουά Παιγιάν (Joseph-Francois de Payan, 1759 - 1852), φίλος και συνεργάτης του Μαξιμιλιανού Ροβεσπιέρου, συμμεριζόμενος απόλυτα την απαίτηση του τελευταίου για παράλληλη με την Δημοκρατία καθολική επικράτηση της Αρετής.

ΠΡΟΣΧΩΡΗΣΗ ΣΤΟΥΣ «ΙΑΚΩΒΙΝΟΥΣ»

Παραιτήθηκε από υπαξιωματικός του πυροβολικού το έτος 1789, προσχώρησε στους ιακωβινικούς κύκλους το 1790 και, παρ’ όλο που συμπαθούσε τους «Γιρονδίνους» (υπέρ των οποίων μάλιστα είχε γράψει το 1792 την μπροσούρα «Aux citoyens reunis en societespopulaires»), διακρίθηκε ιδιαίτερα στον αγώνα κατά των μοναρχικών στασιαστών του 1793 (παράλληλα με τον αδελφό του, που ως πρόεδρος της «Λέσχης των Ιακωβίνων» της Valence, είχε αποτρέψει τα Τμήματα της περιοχής να βαδίσουν κατά του Παρισιού όταν έγινε η εξέγερση κατά των «Γιρονδίνων», την οποία ο ίδιος είχε αποκαλέσει «άγια εξέγερση»).

ΜΕΛΟΣ ΤΗΣ «ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΚΟΙΝΗΣ ΣΩΤΗΡΙΑΣ»

Ήδη από το 1792 είχε συγγράψει και κυκλοφορήσει την φιλο-«ορεινή» μπροσούρα «Aux Sans-culottes des campagnes», η οποία επανεκδόθηκε το 1793, χρονιά κατά την οποία έγινε και ο ίδιος μέλος τής υπό την επιρροή των «Ορεινών» και ιδίως του Ροβεσπιέρου «Επιτροπής Κοινής Σωτηρίας» («Comite de Salut Public») και εν συνεχεία εξέδωσε με χρηματοδότηση από αυτήν την ιακωβίνικη εφημερίδα «O Αντι-Φεντεραλιστής» («L’ Anti-federaliste»). Παρά την σκληρότητα των καιρών, έδειξε αρκετές ανθρωπιστικές ευαισθησίες, στις δε 24 Βεντόζ του έτους 2 (14 Μαρτίου 1794) είχε ζητήσει να απαγορευθεί το στήσιμο εδράνων προς άνεση των θεατών των δημόσιων εκτελέσεων (Hollier – Bloch, σελ. 588).

ΣΤΥΛΟΒΑΤΗΣ ΤΟΥ ΡΟΒΕΣΠΙΕΡΟΥ

Υπηρέτησε επίσης ως μέλος του «Επαναστατικού Δικαστηρίου» («Τribunal Revolutionnaire»), όπου επέδειξε πολύ καλή συγκρότηση και αποφασιστικότητα στην αντιμετώπιση των εχθρών της Δημοκρατίας και της Επανάστασης («όλοι όσοι δεν είναι με το μέρος της Επανάστασης είναι αντίπαλοί της, αφού τίποτε απολύτως δεν έχουν κάνει για την πατρίδα... Τονίζω σε όλους τους δικαστές, στο όνομα της πατρίδας μας, να μην διακινδυνεύσουν ποτέ την αθώωση ενός ενόχου», έγραφε σε επιστολή του στον δικαστή Roman Formosa). Μετά την εξουδετέρωση της φράξιας των «Εμπεριστών» τοποθετήθηκε από την Κομμούνα στις 8 Ζερμινάλ του έτους 2 (28 Μαρτίου 1794) στην θέση του Εθνικού Πράκτορα του Παρισιού (θέση την οποία προηγουμένως κατείχε ο «εμπεριστής» Σωμέτ, Pierre Gaspard Chaumette, 1763 - 1794), ελέγχοντας έτσι όλη την πόλη για λογαριασμό των «ροβεσπιεριστών», τις ιδέες των οποίων υπηρέτησε με μεγάλη αφοσίωση («avec undevouement sans limite»).

Τις ημέρες που εξυφαινόταν η συνωμοσία για την ανατροπή του Ροβεσπιέρου (από τα μέσα του Ιουνίου 1794), ο Παιγιάν τού είχε προτείνει να κτυπήσουν πρώτοι τους συνωμότες, όμως ο «Αδιάφθορος», έχοντας υπέρμετρη εμπιστοσύνη στην δύναμη του πολιτικού λόγου (ετοίμαζε πυρετωδώς την εκπληκτική δίωρη ομιλία του, που τελικά έκανε στις 26 Ιουλίου από το βήμα της Συμβατικής Εθνοσυνέλευσης), είχε απορρίψει την χρήση του αστυνομικού μηχανισμού ενάντια στους πολιτικούς αντιπάλους του. Το ίδιο λάθος έκανε ο Ροβεσπιέρος και το βράδυ της 26ης Ιουλίου (παραμονής του πραξικοπήματος της 9ης Θερμιδώρ), όταν στην «Λέσχη των Ιακωβίνων» ο Παιγιάν του είχε προτείνει ξανά, μαζί με τον Γενικό Διοικητή των Ενόπλων Δυνάμεων του Παρισιού Φρανσουά Ανριό (Francois Hanriot 1761 – 1794) και τον Πρόεδρο του «Επαναστατικού Δικαστηρίου» Ρενέ – Φρανσουά Ντυμά (Rene-Francois Dumas, 1757 – 1794), την άμεση σύλληψη των συνωμοτών (Kerr, σελ. 472 - 473).

ΜΑΡΤΥΡΑΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΡΕΤΗΣ

Στο πραξικόπημα της 9ης Θερμιδώρ, όπου επιχειρήθηκε και η δική του σύλληψη, απάντησε με διάταγμα της Κομμούνας για την σύλληψη και φυλάκιση των συνωμοτών (κατονομάζοντας μάλιστα τους πρωταίτιους Κολλό ντ’ Ερμπουά - Collot d' Herbois, Φρερόν - Freron, Ταλλιέν - Tallien, Καρνό - Carnot και Φουσέ - Fouche) και μετά την πρόσκαιρη απελευθέρωση των 5 «ροβεσπιεριστών» βουλευτών οργάνωσε μαζί τους την άμυνά τους απέναντι στο νέο καθεστώς στην Εθνοσυνέλευση. Συνελήφθηκε από τους συνωμότες στο Δημαρχείο τις πρώτες πρωϊνές ώρες της 10ης Θερμιδώρ και μερικές ώρες αργότερα καρατομήθηκε μαζί με τον Ροβεσπιέρο, τον Σαιν Ζυστ και τους άλλους συντρόφους του, σε ηλικία μόλις 28 ετών.

Το σώμα του ρίχτηκε στον ίδιο ασβεστόλακκο του νεκροταφείου του Errancis που εξαφάνισε και τα άλλα σώματα των καρατομημένων «ροβεσπιεριστών». Ο αδελφός του Ζοζέφ - Φρανσουά κηρύχθηκε από τους «θερμιδωριανούς» «εκτός νόμου» την αμέσως επόμενη ημέρα (στις 11 Θερμιδώρ), όμως κατόρθωσε να κρυφτεί και αργότερα να διαφύγει στην Ελβετία. 
 

ΕΡΓΟΓΡΑΦΙΑ:

«Aux citoyens reunis en societes populaires», 1792

«Aux Sans-culottes des campagnes, par un citoyen de la Drome Claude-Francois de Payan», 1792
 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

Dauban Charles-Aime, «La demagogie a Paris in 1794; Histoire de la rue, du club, de la famine», Paris, 1869

Hamel Ernest, «Histoire de Robespierre», 3 τόμοι, Paris, 1865 – 1867

Higonnet Patrice, «Goodness Beyond Virtue: Jacobins during the French Revolution», Cambridge, 1998

Hollier Denis - Bloch R. Howard, «A Νew Ηistory of French Lterature», New York, 1994

Kennedy L. Michael, «The Jacobin Clubs in the French Revolution», New York, 2000

Kerr B. Wilfred, «The Reign of Terror, 1793 - 1794», Toronto, 1927

Loomis Stanley, «Paris in the Terror. June 1793 – July 1794», New York, 1964 

Ρασσιάς Βλάσης, «Λαιμητόμος Αρετή. Ροβεσπιέρος, Σαιν Ζυστ, Κουτόν», Αθήνα, 2007