 «Οι ψυχίατροι καταντήσαμε ιεροεξεταστές !» έχει πει ο δρ Thomas Szasz που εδώ και αρκετά χρόνια έχει αναλάβει μία εκστρατεία για να πείσει τον μέσο άνθρωπο, τον απλό άνθρωπο της καθημερινότητας, για τους κινδύνους που συνεπάγεται η Ψυχιατρική, τώρα που έχει πια καταστεί σχεδόν παντοδύναμη. Η εκστρατεία του έχει αρχίσει ήδη να επηρεάζει ένα μεγάλο τμήμα της αμερικανικής κοινής γνώμης και η κυκλοφορία των βιβλίων του είναι πολύ καλή, του γίνονται συνεχείς προτάσεις για να δώσει διαλέξεις και δεν εκπλήσσει κανέναν το γεγονός ότι οι περισσότεροι «συνάδελφοί» του βρίσκονται στα μαχαίρια με αυτόν που δεν τον υπολογίζουν παρά σαν έναν άθλιο και παραστρατημένο αιρετικό… Ο Szasz δεν είναι ιδιόρρυθμος άνθρωπος, αλλά ένας κοντόσωμος, νευρώδης και πολύ αποφασιστικός Ουγγρο-αμερικανός που τα επιχειρήματά του χτυπάνε ασταμάτητα μία κατάσταση όπου ο νόμος και το κράτος έχουν παραχωρήσει πολύ μεγάλη εξουσία στους ψυχίατρους, εξουσία να επαληθεύουνε το ποιόν των ατόμων, να τα κλείνουνε σε ψυχιατρεία και να τα βασανίζουν με διάφορες αμφισβητούμενες «θεραπευτικές» μεθόδους, ή να αποφασίζουν κατά πόσο κάποιος πρέπει να τεθεί «υπό δικαστική αντίληψη». Αν και στο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα έχουν σημειωθεί μεγάλες πρόοδοι στην Ψυχιατρική (με την ανακάλυψη ορισμένων χημικών ηρεμιστικών και θεραπευτικών ουσιών τονώσεως της προσωπικότητας) ουσιαστικά απέχουν πολύ από το να θεωρηθούν εντυπωσιακές. Δεν έχει βρεθεί λ.χ. τρόπος οριστικής θεραπείας της σχιζοφρένειας, για την οποία η αντίθεση γνωμών και θεωριών για τα αίτιά της ή για το εάν πρόκειται για μία ή περισσότερες αλλά αλληλο-εμπλεκόμενες ασθένειες, εξακολουθεί να παραμένει αμείωτη παρά την πάροδο των δεκαετιών. Υπολογίζεται ότι τα άτομα που συνέρχονται από μόνα τους από πολύπλοκες διαταραχές είναι περίπου όσα και εκείνα που έχουν υποβληθεί σε «θεραπείες» (εξαίρεση του κανόνα αποτελούν μόνο οι φοβίες…) Ο Szasz
υπήρξε ο πρώτος Αμερικανός
γιατρός που διακήρυξε πως η έννοια της διανοητικής
«νόσου» είναι αυτή καθεαυτή
λαθεμένη. Σε ένα μανιφέστο – ανακοίνωσή του με τίτλο
«Ο Μύθος της Διανοητικής
Ασθένειας» (1960), έθεσε το μεγάλο πρόβλημα της
διάκρισης ανάμεσα στις
καλούμενες «διανοητικές» ασθένειες και στις
καλούμενες «φυσικές». «Συνήθως
δεν υπάρχει καμμία οργανική βλάβη στα άτομα» λέει
«ενδέχεται να βρίσκονται
απλώς κάτω από κατάσταση σύγχυσης, αν έχουν
ψυχιστική κατάπτωση ή να συμπεριφέρονται
αλλόκοτα. Δεν είναι όμως κατά κυριολεξία ασθενείς.
Επιπλέον, ενώ στην λοιπή
ιατρική ο άρρωστος ζητάει ο ίδιος την θεραπεία του
καταφεύγοντας στον γιατρό
του, στις λεγόμενες ψυχικές ασθένειες η «πάθηση» του
αρρώστου προσδιορίζεται
από τρίτα πρόσωπα, με αποτέλεσμα να υποβάλλεται
αυτός παρά την θέλησή του
στην ψυχιατρική θεραπεία…»
 Αυτός λοιπόν είναι ο λόγος που ο Szasz αποκαλεί τους ψυχίατρους «σύγχρονους ιεροεξεταστές». Επειδή εξαναγκάζουνε τον κοινωνικά αιρετικό να προσαρμοστεί με τους κανόνες συμπεριφοράς που του έχουν προκαθοριστεί από την κοινωνία σαν ιερές και απαράβατες. Ο Szasz δηλώνει ότι η ψυχιατρική νοσολογία ή η πλήρης ταξινόμηση των σχετικών με τις διανοητικές παθήσεις καταστάσεων βρίσκονται σε απόλυτο χάος. «Όταν βαλθείς να διατρέξεις τις ψυχιατρικές ταξινομήσεις, ανακαλύπτεις πως έιναι πολύ πιθανόν να είσαι ΚΑΙ ΕΣΥ σχιζοφρενής, ιδίως όταν είσαι εσωστρεφής ή υπερβολικά ομαλός. Κανένας τρόπος συμπεριφοράς δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι δεν είναι δυνάμει σχιζοφρενικός. Εν τέλει, το όλο πράγμα είναι κάτι που μάλλον στερείται κάθε νοήματος…». Ένας ορισμός για την παραφροσύνη μπορεί να ευσταθεί μόνον όταν υπάρχει ήδη ένας καθιερωμένος ορισμός της «ομαλής» συμπεριφοράς. Μετά, υπάρχουν και οι λεγόμενες «βίαιες» μέθοδοι θεραπείας (λοβοτομή, ηλεκτροσόκ κλπ) και μάλιστα δεν είναι λίγοι εκείνοι που τις ευαγγελίζονται. Ελάχιστες αντιρρήσεις υπάρχουν στην εφαρμογή τους και αυτές προέρχονται συνήθως από ριζοσπάστες αντιψυχίατρους (Laing, Cooper, κ.ά.). Για αρκετούς από τους τελευταίους οι «παράφρονες» δεν είναι παρά πολιτικοί κρατούμενοι… την ίδια στιγμή άλλωστε παρόμοιες «θεραπείες» εφαρμόζονται σε όλον τον κόσμο για τους πολιτικούς κρατούμενους. Ο Szasz
επιμένει να ξεχωρίζει
τον όρο «ψυχιατρική» σε δύο διαφορετικές εκδοχές,
την ακούσιο και την εκούσια,
ανάλογα με το αν ο «θεραπευόμενος» υποβάλλεται στην
«θεραπεία» που του
γίνεται συνειδητά, δηλαδή με την θέλησή του, ή όχι:
«στις ΗΠΑ το 90 περίπου
τοις εκατό των εγκλείστων σε ψυχιατρεία βρίσκονται
εκεί παρά την θέλησή
τους. Στην Αγγλία οι επίσημοι αριθμοί δίνουνε
χαμηλότερο ποσοστό, αλλά
αυτό δεν θα πρέπει να μας οδηγήσει σε λαθεμένα
συμπεράσματα».
 Όσο είναι εύκολο να κλείνεται κάποιος σε φρενοκομείο παρά την θέλησή του, το γεγονός αυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί το ίδιο για να «πειστεί» να μπει ο ίδιος, τάχα «εκούσια». Είναι και κάτι ακόμα: αν μία οικογένεια θέλει να σταματήσει την θεία Μάτζυ να σπαταλάει τα λεφτά της συντηρώντας γάτες ή ερωμένους, μπορεί στην κυριολεξία να μισθώσει έναν ψυχίατρο για να εκδώσει μία βεβαίωση που θα κηρύσσει την θεία «ανίκανη να διαχειρίζεται την περιουσία της». Ο εν λόγω ψυχίατρος, αν και εμφανίζεται σαν καλός ανθρωπάκος, στην πραγματικότητα είναι πράκτορας της οικογένειας, όπως ακριβώς οι κρατικές υπηρεσίες έχουν μισθώσει ψυχίατρους για να κατασκοπεύουν διάφορους πολίτες. Αντίθετα
με τον ριζοσπάστη ψυχίατρο
Ronald David Laing, του οποίου το όνομα είναι πια
στενά συνδεδεμένο με
την ευρύτερη Νέα Αριστερά, ο Szasz δεν θέτει
πολιτικό στίγμα στις απόψεις
του. Γι’ αυτό ίσως είναι και ο μόνος που δεν έχει
χαρακτηριστεί «ανατρεπτικός»
όταν δηλώνει απερίφραστα ότι τα ψυχιατρεία είναι
πλέον στρατόπεδα συγκέντρωσης
αιχμαλώτων πολέμου. Ενός ακήρυχτου και εμφύλιου
πολέμου.
 ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΕ: ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ ΓΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΨΥΧΕΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΣ ΓΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΨΥΧΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ "ΑΝΟΙΧΤΗ ΠΟΛΗ" ΚΕΙΜΕΝΑ, ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ, ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ "ΑΝΟΙΧΤΗ ΠΟΛΗ" (1980 - 1993) |