Αυτό το καλλιτεχνικό κύκλωμα αποτελεί προφανώς το μεγαλύτερο σε έκταση και αριθμό συμμετεχόντων κίνημα που δημιουργήθηκε ποτέ στην ιστορία της τέχνης. Και εκτός αυτού, εξακολουθεί να επεκτείνεται καθημερινά.  

Αυτό το κύκλωμα συνήθως αποκαλείται: Δίκτυο Ταχυδρομικής Τέχνης (Mail Art Network) και αυτό γιατί το ταχυδρομικό σύστημα είναι περισσότερο κατάλληλο, το πιο πρόσφορο και το πιο συνηθισμένο από όλα τα σύγχρονα μέσα ανταλλαγής. Ποτέ μέχρι σήμερα δεν υπήρξε κανένα “καθολικό” δίκτυο. Ο κάθε δημιουργός που κινείται μέσα στον χώρο της Mail Art έχει τη δικιά του λίστα επαφών, η οποία και αποτελεί το δικό του μικρό ή μεγάλο κύκλωμα. Όταν όμως κάπου βρίσκουμε ν’ αναφέρεται η λέξη “το” Δίκτυο, τότε πρόκειται για όλα αυτά τα επί μέρους κυκλώματα, αθροιστικά.  

Έχοντας τη ρίζα του στη συγκεκριμένη αντίληψη περί επικοινωνίας και την ανταλλαγή που πρωτοκαθιέρωσαν, μερικά, τα κινήματα “Fluxus” και “Νεο-ρεαλιστικό”, το κύκλωμα αυτό συνέχεια εξελίσσεται μέρα με τη μέρα, καθώς χιλιάδες δημιουργοί εκφράζονται καθημερινά μέσα απ’ αυτό, ανταλλάσσουν και διακινούν τις δημιουργίες τους. Είναι προφανές βέβαια, πως αυτή η διχτυωτή δομή του, δημιουργεί και μία σειρά από μικροπροβλήματα σε ό,τι αφορά την “επικοινωνία”. Για παράδειγμα, είναι πολύ δύσκολο, σχεδόν ακατόρθωτο, να επικοινωνήσει κάποιος με “όλα” τα άλλα συμμετέχοντα μέλη, με μιάς. Και εκτός αυτού, το πιο παράδοξο πράγμα που συμβαίνει μέσα σ’ αυτό το κύκλωμα, είναι ότι: όσο πιο πολύ δουλεύει κάποιος μέσα σ’ αυτό, τόσο περισσότερες ανταποκρίσεις και αλληλογραφία παίρνει καθημερινά, και άρα υποχρεώνεται έμμεσα να δουλέψει, όλο και περισσότερο…  

Όλα στα χέρια των δημιουργών  
   
Από οικονομική άποψη, η Ταχυδρομική Τέχνη προϋποθέτει, ότι η παραγωγή, η διανομή και η χρήση των έργων της, βρίσκεται αποκλειστικά στα χέρια των ίδιων των δημιουργών. Οι καλλιτέχνες της Mail Art δεν διακινούν τις δουλειές τους μέσα από τις επίσημες γκαλερί, αλλά διά μέσου του “εναλλακτικού” παγκόσμιου δικτύου. Μέσα σ’ αυτό κυκλοφορούν ασταμάτητα αυθεντικά έργα, αντίγραφα, κάρτες, αφίσες, περιοδικά Ταχυδρομικής Τέχνης και ένα σωρό άλλα…  

Η ύπαρξη και η ανάπτυξη της Mail Art, επαναφέρει μία πανάρχαια ανταλλακτική μέθοδο. Πρόκειται για την πρωτόγονο μορφή της άμεσης και αχρήματης ανταλλαγής, που εδώ μεταφυτεύεται στο χώρο της τέχνης, εξοστρακίζοντας το κατεστημένο σήμερα απόλυτο μέσο καλλιτεχνικής (αλλά και οποιασδήποτε άλλης) ανταλλαγής, το φετίχ “χρήμα”. Ίσως και οι ανταλλάσσοντες καλλιτέχνες να εκτιμούν τελικά περισσότερο σαν “άξια”, τα όσα παραλαμβάνουν από τα όσα στέλνουν, γιατί διαφορετικά, θα μπορούσε να ισχυρισθεί κάποιος, δεν θα αντάλλασσαν. Εκείνο πάντως που αποτελεί μία αναμφισβήτητη πραγματικότητα και αλήθεια, είναι πως περισσότερο εκτιμούν την ίδια την ανταλλακτική πράξη καθεαυτή (επικοινωνία) παρά τα αντικείμενά της.   

Η βάση της ύπαρξης, ανάπτυξης και διάδοσης της Mail Art μπορεί ίσως να χαρακτηριστεί σαν “ιδεαλιστική”. Η ανταλλαγή βασίζεται στην αμοιβαία εμπιστοσύνη και πίστη. Αυτός όμως ο διάχυτος ιδεαλισμός δεν κρατάει βέβαια εσαεί. Για παράδειγμα, όταν ο καλλιτέχνης Β δεν απαντάει ποτέ στις αποστολές του Α, αργά ή γρήγορα η μονόδρομη επικοινωνία (ή ψευδοεπικοινωνία) θα σταματήσει. Έτσι λοιπόν, η ματεριαλιστική αντίληψη της επιζήτησης λήψης κάποιας απάντησης, με τη μορφή ενός καταλόγου, μίας λίστας διευθύνσεων, μερικών ντοκουμέντων κ.λ.π. καθίσταται αναγκαία, αφού προσφέρει την “ψυχολογική” και άρα πρακτική απόδειξη συνέπειας του συνεργάτη, τού ότι δηλαδή παραμένεις ΣΕ ΕΠΑΦΗ.   

Η Mail Art αποτελεί μία πολύπλευρη και πολύμορφη μέθοδο, καθώς συμπεριλαμβάνει, ανάμεσα στα άλλα, καλλιτεχνικά βιβλία, audio- και video-τέχνη, περιοδικά, fanzines, copy-art, ψευδογραμματόσημα, γλωσσική τέχνη, κάρτες, οπτική ποίηση, διοργάνωση εκθέσεων, ανακυκλωτική τέχνη, παρεμβατική τέχνη, στάμπες, κολάζ κ.λπ.  

Όσο μία καλλιτεχνική δημιουργία μπορεί να μεταβιβαστεί ή να ταχυδρομηθεί, όχι μόνο αυτούσια αλλά και κατά τμήματα, όλες οι τεχνικές, όλα τα μεγέθη, όλα τα υλικά, είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν από έναν καλλιτέχνη της Mail Art. Και πέρα από αυτό, το κύκλωμα της ανταλλασόμενης τέχνης δεν παύει να αποτελεί ένα χώρο σμιξίματος, ελεύθερου και ανενδοίαστου, δημιουργών διαφορετικών κοινωνικών τάξεων, διαφορετικών πολιτικών κατευθύνσεων και επιπέδων, διαφορετικών ηλικιών, αντιλήψεων, ιδεολογιών κ.λ.π.  

Μία εμπειρία πρωτόγνωρη  

Εκείνο όμως που αποτελεί σημαντικό και ουσιαστικό στοιχείο στην όλη υπόθεση της Mail Art, δεν είναι οι επιμέρους διαφορές των μελών - δημιουργών αλλά εκείνο που έχουν ΚΟΙΝΟ. Πρόκειται για τη μυστηριώδη εκείνη δύναμη, που τους φέρνει (και τους κρατάει) κοντά τον ένα στον άλλον.  

Ίσως να αληθεύει, το ότι ο Mail Art δημιουργός είναι τις περισσότερες φορές ένας σχεδόν απογοητευμένος καλλιτέχνης. Απογοητευμένος όμως όχι από την τέχνη, αλλά από τη βιομηχανία της που κατευθύνουν οι “επικεφαλής” των γκαλερί και των αιθουσών τέχνης, μουσείων τέχνης κ.λ.π. του κόσμου. Όντας όμως κομμάτι ενός πανανθρώπινου και δίχως κανόνες, λογοκρισία και κυριαρχούσες ελίτ, καλλιτεχνικού κινήματος, ξεπερνάει όχι μόνο απλά την ιδιοποίηση και εκμετάλλευση της δημιουργίας από τους σφετεριστές της, αλλά μετατρέπεται συγχρόνως σε μέλος μίας τεράστιας καλλιτεχνικής διεθνούς κοινότητας, δίχως όμως να στερηθεί την προσωπική του ταυτότητα κι ατομικότητα. Πέρα απ’ όλα αυτά όμως, η ιδιαιτερότητα τού να δουλεύει κανείς σε συνεργασία με χιλιάδες καλλιτέχνες σε ένα κοινό δίκτυο, αποτελεί μία εντελώς πρωτόγνωρη εμπειρία και αίσθηση μέσα στην ίδια την εξέλιξη της τέχνης”.   
 

Βλάσης Ρασσιάς

(Πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό «Ταχυδρόμος», 1984) 

Κατά την περίοδο 1983 - 1986, ο Βλάσης Ρασσιάς εξέδωσε 11 τεύχη του διεθνούς Mail-Art περιοδικού "Είναι Αύριο". Κάντε ΚΛΙΚ επάνω στην εικόνα για μερικά δείγμτα έργων των καλλιτεχνών που συμμετείχαν.

ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΕ: 

ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ ΓΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΨΥΧΕΣ 

ΣΥΓΓΡΑΦΕΣ ΓΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΨΥΧΕΣ 

ΕΚΔΟΣΕΙΣ "ΑΝΟΙΧΤΗ ΠΟΛΗ" 

ΚΕΙΜΕΝΑ, ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ, ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ 

ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ "ΑΝΟΙΧΤΗ ΠΟΛΗ" (1980 - 1993) 

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ